بازخوانی روایات ظهور از منظر نظم تمدنی

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

استادیار تاریخ اسلام دانشگاه بین‎المللی اهل‎بیت (ع)، تهران، ایران

چکیده

طبق روایات اسلامی، تشکیل حکومت مهدوی در زمانی اتفاق می‌افتد که‌ بی‌نظمی فراگیری جهان را دربرگرفته، و ظهور حضرت مهدی.، مقابله با این‌ بی‌نظمی است. مسئله این پژوهش اثبات یا رد مسئله مهدوی و نیز سنجش میزان صحت روایات نیست، بلکه در پی یافتن نظم تمدنی آرمانی از دیدگاه مسلمانان در تمدن مهدوی است. ازاین‌رو، پژوهش حاضر در پی ارزیابی ابعاد نظم تمدنی دوران ظهور در روایات اسلامی است. برای این منظور، با روش پدیدارشناسی و با استفاده از واژگانی که مفهوم نظم را انتقال می‌دهند، نظم اخلاقی و نظم قانونی در تمدن مهدوی بررسی می‌شود.
یافته‌های تحقیق روشن می‌سازد در ابتدای حکومت مهدوی، اجبار قانونی و پس از درونی شدن احکام و اخلاق اسلامی، اجبار وجدان جمعی نظام‌بخش تمدن مهدوی در دوران ظهور خواهد بود.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A New Look at the Narrations of Reappearance from the Viewpoint of Civilizational Order

نویسنده [English]

  • Mahdi Mohammadi
Assistant Professor, Department of Islamic History, Ahl al-Bayt International University, Tehran, Iran
چکیده [English]

According to Islamic narrations, the formation of Mahdavi government occurs when disorder dominates the world and the reappearance of Imam Mahdi is fighting against this disorder. The issue of the present research is not proving or rejecting the issue of Mahdaviyyat or evaluating the truth of narrations, rather it seeks to find an ideal civilizational order from the viewpoint of Muslims in Mahdavi civilization. Therefore, the present research seeks to evaluate the dimensions of civilizational order of the time of reappearance in Islamic narrations. To do so, using phenomenological method and words which convey the concept of order, the ethical and legal order in Mahdavi civilization is investigated.
The findings indicate that at the beginning of Mahdavi government, there will be legal obligation and after the internalization of Islamic rules and ethics, collective consciousness obligation will organize the Mahdavi civilization at the time of reappearance.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mahdaviyyat
  • Civilization
  • Order
  • Justice
  • Ethics
قرآن کریم.
نهجالبلاغه ‏(1414ق). تصحیح صبحی صالح، ‏قم، هجرت‏.
ابن ابی الجمهور، محمد بن زین الدین (1403ق). عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، تصحیح مجتبی عراقی، قم، مؤسسه سیدالشهداء.
ابن أبی زینب نعمانی، محمد بن ابراهیم ‏(1397). الغیبة للنعمانی،‏ تصحیح على‌اکبر غفارى، تهران، نشر صدوق‏.
ابن بابویه قمی (شیخ صدوق)، محمد بن على ‏(1376). الأمالی، تهران، کتابچى‏.
ـــــــــــــــ‏ (1395). کمال الدین و تمام النعمة، تصحیح على‌اکبر غفارى، تهران، اسلامیه‏.
ابن مشهدى، محمد بن جعفر (1419ق). المزار الکبیر، تصحیح جواد قیومى اصفهانى، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏.
اربلى، على بن عیسى ‏(1381). کشف الغمة فی معرفة الأئمة، تصحیح سیدهاشم رسولى محلاتى، ‏تبریز، بنى‌هاشمى‏.
اسلامیه، حمیدرضا (بهار 1384). «سطوح، ابعاد و گستره عدالت در حکومت مهدوی»، قم، فصلنامه انتظار موعود، ش 15، ص 95-118.
اصفهانى، محمدتقى (1387). مکیال المکارم (در فوائد دعا براى حضرت قائم)، ترجمه مهدى حائرى قزوینى، قم، مسجد مقدس جمکران‏.
الهامی‌نیا، علی‌اصغر (تابستان 1386). «درآمدی بر اجرای عدالت در حکومت مهدوی»، فصلنامه حصون، ش 12، ص 151-165.
بابایی، حبیب‌الله (تابستان 1396). «ماهیت نظم در تمدن اسلامی»، تهران، فصلنامه مطالعات راهبردی ناجا، س 2، ش 6، ص 7-23.
بستانى، فؤاد افرام ‏(1375). فرهنگ ابجدی‏، تهران‏، اسلامی‏.
بلخی رومی، مولانا جلال‌الدین محمد (1384). مثنوی معنوی، تصحیح محمدرضا برزگر خالقی، تهران، زوار.
بهاءالدین نیلى، على بن عبد الکریم ‏(1384). سرور أهل الإیمان فی علامات ظهور صاحب الزمان.، تحقیق قیس‏ عطار، قم، دلیل ما.
تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد (1366). تصنیف غرر الحکم و درر الکلم‏، تصحیح مصطفى درایتى، قم، دفتر تبلیغات‏.
جزائرى، نعمت الله بن عبد الله ‏(2006م). ریاض الأبرار فی مناقب الأئمة الأطهار، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی.
جمعى از نویسندگان (1378). چشم به راه مهدى، قم، دفتر تبلیغات اسلامى.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1374). مفردات الفاظ القرآن، تهران، مرتضوی.
رهدار، احمد، حبیب‌الله بابایی، رضا خراسانی و محمدتقی کرمی قهی (1388). جستارهای نظری در باب تمدن، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
زمانی محجوب، حبیب (بهار 1394). «جایگاه عدالت و پیشرفت در مدینه فاضله حضرت مهدی»، فصلنامه آیین حکمت، ش 23، ص 131-156.
زمخشرى، محمود بن عمر (1386). مقدمة الأدب‏، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران‏.
سیوطى، جلال‌الدین (1385). العرف الوردی فی أخبار المهدی، تصحیح عبدالمحسن آل بدر، تهران، المجمع العالمی لتقریب مذاهب الاسلامیه.
شریعتی، سارا (اردیبهشت و خرداد 1387). «دورکیم و اخلاق»، تهران، ماهنامه آیین، ش 13 و 14، ص 31-35.
حر عاملى، محمد بن حسن (1376). ‏الفصول المهمة فی أصول الأئمة (تکملة الوسایل)، تصحیح محمد بن محمد الحسین‏ القائینى، قم، مؤسسه معارف اسلامى امام رضا†‏.
ــــــــــــــــــــــــــــ ‏(1380). الجواهر السنیة فی الأحادیث القدسیة (کلیات حدیث قدسى)، ترجمه زین‌العابدین‏ کاظمى خلخالى، تهران، انتشارات دهقان‏.
ــــــــــــــــــــــــــــ ‏(1409ق). وسائل الشیعه، تصحیح مؤسسة آل البیت‰، قم، مؤسسة آل البیت‰.
ــــــــــــــــــــــــــــ ‏(1425ق). إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات‏، بیروت، اعلمى‏.
صاحب، اسماعیل بن عباد (1414ق). المحیط فی اللغة، تصحیح محمد حسن‏ آل یاسین، بیروت، عالم الکتب‏.
صافى، لطف‌الله ‏(1380). منتخب الأثر فی الإمام الثانی عشر، قم، مکتبة آیة الله العظمى الصافی الگلپایگانی، وحدة النشر العالمیة.
صدر، محمد (1384). تاریخ پس از ظهور، ترجمه حسن سجادى‌پور، تهران، موعود عصر.
صمدی، قنبرعلی (تابستان 1387). «امنیت مهدوی: الگوی جامعه امن»، فصلنامه مشرق موعود، ش 6، ص 77-94.
طبرسى، فضل بن حسن‏ (1390). إعلام الورى بأعلام الهدى، تهران، اسلامیه‏.
طبرى آملى، محمد بن جریر (1413ق). دلائل الإمامة، تصحیح قسم الدراسات الإسلامیة مؤسسة البعثة، قم، بعثت‏.
طوسى، محمد بن حسن (1411ق)‏. کتاب الغیبة للحجة، تصحیح عبادالله تهرانى و على‌احمد ناصح، قم، دار المعارف الإسلامیه.
عسکرى، حسن بن عبدالله ‏(1400ق). الفروق فی اللغة، بیروت، دار الافاق الجدیدة.
فتال نیشابورى، محمد بن احمد (1375). روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، قم، رضى‏.
فراهیدى، خلیل بن احمد (1409ق). کتاب العین‏، قم، هجرت‏.
قمى، عباس ‏(1414ق). سفینة البحار، قم، اسوه‏.
کارگر، رحیم‏ (1388). مهدویت دوران ظهور، قم، دفتر نشر معارف‏.
الکورانی العاملی، علی (1987ق). الممهدون للمهدی†، بیروت، دار الاسلامیة.
کوفى، فرات بن ابراهیم ‏(1410ق). تفسیر فرات الکوفی‏، تصحیح محمد کاظم، تهران، مؤسسة الطبع و النشر فی وزارة الإرشاد الإسلامی‏.
کیویستو، پیتر (1378). اندیشه‌های بنیادی در جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری،
تهران، نی.
گنجى، محمد بن یوسف ‏(1362). البیان فی أخبار صاحب الزمان، تهران، دار إحیاء التراث أهل البیت.
مجلسى، محمدباقر (1378). مهدى موعود (ترجمه جلد 51 بحار الأنوار)، ترجمه على ‏دوانى، تهران، اسلامیه‏.
ـــــــــــــــــــ (1403ق). بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏.
محمدی، مسلم (پاییز 1392). «اخلاق معاشرت در حکومت مهدوی با محوریت دو مؤلفه تربیت اخلاقی و عدالت‌ورزی»، فصلنامه پژوهشنامه اخلاق، س 6، ش 21، ص 113-124.
مصطفوى، حسن‏ (1430ق). التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، بیروت، دار الکتب العلمیة، مرکز نشر آثار علامه مصطفوی‏.
ابن نعمان عکبری بغدادی (شیخ مفید)، محمد بن محمد (1413ق). الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، تصحیح مؤسسة آل البیت‰‏، قم، کنگره شیخ مفید.
نجفی، موسی و بتول یوسفی (بهار 1397). «نسبت نظام مردم‌سالاری دینی با تمدن غرب (تمدن موجود) و تمدن مهدوی (تمدن موعود)»، دوفصلنامه جستارهای سیاسی معاصر، س 9، ش 1، ص 69-87.
نهاوندى، على‌اکبر (1386). العبقری الحسان‏، تصحیح حسین‏ احمدى قمى و صادق‏ برزگر، قم، مسجد مقدس جمکران‏.