عوامل شکوفایی علم در تمدن اسلامی و بازآفرینی نقش آن در تمدن نوین اسلامی

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی دانشکده شهید محلاتی، قم، ایران

چکیده

یکی از پایه ­های تمدن اسلامی توجه اسلام به علم بود. تمدن اسلامی به سرعت با علوم مختلف ارتباط برقرار کرد و با معارف غنی خود زمینه رشد علوم مختلف در بین مسلمانان فراهم شد. این شکوفایی علمی عوامل متعددی دارد که می­توان از  آن به عنوان رهیافتی در بازآفرینی نقش علم در تمدن سازی نوین اسلامی بهره برد. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به عوامل شکوفایی علم در تمدن اسلامی پرداخته می­ شود. یافته های تحقیق نشان می دهد نقش آموزه ­های اسلامی در تشویق به فراگیری علم و اهمیت آن، وقایع صدر اسلام و اختلافات مسلمانان در مباحث کلامی مختلف، همجواری اسلام با ادیان دیگر، لزوم تفسیر و تبیین تعالیم دینی، تشویق اسلام به فراگیری علوم جدید و زبان واحد علمی و دینی زمینه لازم را برای طرح مباحث علمی و رشد علوم مختلف در بین مسلمانان فراهم کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Factors Involved in Scientific Thrive in Islamic Civilization and Recreating its Role in Modern Islamic Civilization

نویسنده [English]

  • Muhammad Dehqani
Assistant Professor of Theology and Islamic Education Department, Shahid Mahalati College, Qom, Iran
چکیده [English]

One of the foundations of Islamic civilization was the attention Islam pays to science. Islamic civilization quickly became associated with various sciences, and with its rich teachings, the groundwork was laid for the growth of various sciences among Muslims. Several factors are involved in this scientific thrive that can be used as an approach in recreating the role of science in modern Islamic civilization. Using a descriptive-analytical method, this study examines the factors involved in scientific thrive in Islamic civilization. The findings depict that the following factors provided the necessary ground for introduction of scientific discussions and the development of various sciences among Muslims: the role of Islamic teachings in encouraging the learning of science and its importance, the events of the advent of Islam and disagreements among Muslim in various theological issues, the contiguity of Islam to other religions, the need to interpret and clarify religious teachings, Islamic encouragement to learn new sciences and the unique language of science and religion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religion
  • Islam
  • Civilization
  • Modern Islamic Civilization
  • Science

مراجع

ابن رشد، محمد (1938). تفسیر مابعد الطبیعه، تحقیق‌ موریس‌ بویژ، بیروت‌.
اسدآبادی، سیدجمال­ الدین(1358).  مقالات جمالیه، به کوشش به کوشش لطف اله اسدآبادی، تهران: ایرانشهر.
اسدآبادی، لطف الله(1326). شرح حال وآثار سید جمال الدین اسدآبادی، تبریز، دین و دانش.
بارانی محمدرضا و سید رضا مهدی نژاد(1393). «شکوفایی علمی تمدن اسلامی دوره فاطمیان از دیدگاه خاورشناسان»، فصلنامه شیعه پژوهی، شماره1، صص ۴۵ -۷۲.
بوازار، مارسل(بی تا). انسان دوستی در اسلام، ترجمه محمد حسن مهدوی اردبیلی و غلامحسین یوسفی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
پاینده، ابوالقاسم (1382).  نهج الفصاحه (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول)، تهران: دنیای دانش.
جوادی آملی، عبداله (1378). تفسیر موضوعی قرآن، قم: اسراء، ج 8.
جیلانى، رفیع الدین محمد بن محمد مؤمن (1429 ق )‏. الذریعه الی حافظ الشریعه؛ شرح اصول کافی جیلانی، قم: دارالحدیث.
حجتی کرمانی، علی (1383 ). نای و نی، امام موسی صدر، تهران، موسسه فرهنگی و تحقیقاتی امام موسی صدر.
حسن نژآد محمد آبادی، حمید(1385). « رابطه ی علم با فرهنگ و تمدن اسلامی از دیدگاه شهید مطهری»، فصلنامه پژوهش های اجتماعی اسلامی، سال دوازدهم، شماره ۴ ، ص33.
حکیمی، محمدرضا (1388). دانش مسلمین، قم: دلیل ما.
ﺣﻠﺒﯽ، علی اصغر (1356). زندگی و سفرهای سیدجمال الدین اسدآبادی، تهران: زوار.
دامپی یر، ویلیام سسیل(1371). تاریخ علم، ترجمه آذرنگ، تهران: سمت.
راد، علی(1382). «بازشناسی پژوهش‌‌ها و اندیشه‌‌های قرآنی بدیع‌الزمان نورسی»، معرفت، شماره 73، ص86.
زکریا، فواد (1968 م ). الفلسفه فی الوطن العربی المعاصر، قاهره، مکتبة مصر.
زکریا، فواد (1998). خطاب الی العقل العربی، مصر، دار مصر للطباعه و النشر.
زنگی بخاری، محمد بن محمود (1360). گزیده متن رسائل اخوان الصفا و خلان الوفاء، ترجمه و نگارش علی اصغر ﺣﻠﺒﯽ، تهران، کتابفروشی زوار.
سریع القلم، محمود(1390). پیشوایی فراتر از زمان، تهران، امام موسی صدر.
سید محسن امین، سیره معصومان (1376). ترجمه علی حجتی کرمانی،تهران، سید محسن امین،  ج5.
شهید ثانی، زین الدین علی بن احمد (1371ق). منیه المرید، تهران، المکتبه العلمیه الاسلامیه.
صاحبی، محمد جواد(1367). اندیشه اصلاحی در نهضت‌های اسلامی، تهران، کیهان.
صفا، ذبیح اله (1348). تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی، تهران بی­نا.
طوسی، محمد بن حسن (1414ق). امالی، قم،دارالثقافه.
قرائتی، محسن (1383). تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگى درس­هایى از قرآن.
کلینى، محمّدبن یعقوب(1365). الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج 8.
لوبون، گوستاو(1316). تاریخ تمدن اسلام و عرب، ترجمه محمد تقی فخر داعی گیلانی، تهران، مجلس.
مدرسی چهاردهی، مرتضی (1344). آراء و معتقدات سید جمال‌الدین افغانی، تهران، اقبال.
حسین نژاد محمد آبادی، حمید (1385). «رابطه علم با فرهنگ و تمدن اسلامی از دیدگاه شهید مطهری»، مجله اندیشه حوزه، شماره60، مهر و آبان.
مطهری، مرتضی(1370). پیرامون انقلاب اسلامی، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1362). خدمات متقابل اسلام و ایران، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
مطهری، مرتضی (1377). ده گفتار، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1367). سیری در سیره ائمه اطهار، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی(1372). مجموعه آثار شهید مطهری، تهرانک صدرا، ج29.
نصر، سید حسین (1388). علم و تمدن در اسلام، ترجمه احمد آرام، تهران: علمی و فرهنگی.
نعمه ، عبدالله (1347). فلاسفه شیعه، ترجمه غضبان، تهران: کتابفروشی ایران.
وات، مونتگمرى(1378). تأثیر اسلام بر اروپاى قرون وسطى، ترجمه حسین عبدالمحمدى، قم: مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى.
ولد، مری(1389). اسلام در ترکیه مدرن؛ زندگی نامه یک روشنفکر: بدیع الزمان سعید نورسی ، ترجمه فرزاد صیفی کاران، تهران: احسان.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 10 آبان 1399
  • تاریخ بازنگری: 21 آذر 1399
  • تاریخ پذیرش: 25 دی 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار