تمدن نوین اسلامی در بستر اصلاح فرهنگی (تبیین اندیشه های تمدنی مالک بِن نبی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکتری دانش اجتماعی مسلمین دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران

چکیده

مالک بن‌‌ نبی اندیشمند مسلمان و معاصر الجزایری است که در پی تأملات ژرف پیرامون وضعیت کنونی جامعه مسلمان، مهم‌ترین چالش‌های فرهنگی آن شامل شکاف عمیق در شبکه روابط اجتماعی، فراگیری روحیۀ استعمارپذیری و رنگ‌باختن هویت دینی را ذیل مقولۀ کلان تمدن، شناسایی و تحلیل کرده است؛ وی سه‌گانه یادشده را علل عقب‌ماندگی جوامع مسلمان از کاروان تمدن و پیشرفت دانسته و رهیافت اصلاحی خود را نیز برای اعتلای تمدنیِ جامعۀ مسلمان در چهارچوب آموزه‌‌های دینی و با رویکردی فرهنگی ارائه کرده است؛ او با تبیین وضع موجود می‌‌کوشد تا توجه جوامع مسلمان را به راه‌های برون‌رفت از این نابسامانی جلب نماید. نوشتار پیش‌‌رو در تلاش است تا با توصیف و تحلیل نوشته‌‌های مالک‌‌بن‌نبی، فرایند و چگونگی راهکار پیشنهادی او در قالب یک دگرگونی فراگیر و بنیادین اجتماعی را، که اصلاحی حقیقی به‌شمار می‌‌رود، بررسی و تبیین نماید.
توصیه مالک بن‌نبی جهت‌دهی تمام اقدامات به سوی تجدید ساختار حیات فکری و اخلاقی افراد جامعه است؛ چراکه این نوزایی فرهنگی می‌تواند نقش یک شتاب‌دهنده در تعامل سه نظام فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را ایفا نموده و شبکه‌ای مناسب از روابط درهم‌‌تنیده اجتماعی را برای برپایی تمدنی پویا و بالنده پدید آورد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

New Islamic Civilization on the Ground of Cultural Reform Explanation of Civilizational Thoughts of Malik bin Nabi)

نویسنده [English]

  • Hamid Fazel Ghane
PhD graduate of Muslim Social Science, Bagheral Uloom University, Qom, Iran
چکیده [English]

Malik bin Nabi is a contemporary Muslim thinker from Algeria who, through deep contemplations and thoughts on the current status of Muslim community, has identified and analyzed its most cultural challenge including deep gap in the network of social relations, acquisition of the spirit of accepting exploitation and decline of religious identity under the category of civilization, he regards the mentioned three factors as the causes of the decline of Muslim communities and has proposed his reformative approach for promoting the civilization of the Muslim community in the framework of religious teachings with a cultural approach; by explaining this issue, he tries to attract the attention of Muslim communities to the ways of getting out of this problem. The present paper tries to investigate and explain the process and application of his proposed solution in the framework of a fundamental and pervasive social change which is regarded as true reformation by describing and analyzing the writings of Malik bin Nabi.
Malik bin Nabi’s suggestion is directing all actions towards restructuring the intellectual and moral life of the individuals in the community; since this cultural renaissance can play the role of an accelerator in the interaction of the three cultural, social, and economic systems and create an appropriate network of interwoven social relations for establishing a dynamic and prosperous civilization.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Malik bin Nabi
  • Civilization
  • Cultural Reform
  • Religion
  • Accepting Exploitation
قرآنکریم.
آشوری، داریوش (1381). تعریف‌‌ها و مفهوم فرهنگ، تهران، آگه.
بن‌نبی، مالک (1960م). فکرة کمنویلث اسلامی، دمشق، دار الفکر.
 ــــــــــــ (1978م). بین الرشاد و التیه، دمشق، دار الفکر.
ــــــــــــ (1981م). فکرة الإفریقیة الآسیویة فی ضوء مؤتمر باندونک، دمشق، دارلفکر.
ــــــــــــ (1991م). القضایا الکبری، دمشق، دارالفکر.
ــــــــــــ (1993م). مذکرات شاهد للقرن، دمشق، دار الفکر.
ــــــــــــ (1999م). مشکلة الافکار فی العالم الاسلامی، دمشق، دار الفکر.
ــــــــــــ (2000م). شروط النهضة، دمشق، دار الفکر.
ــــــــــــ (2001م). المسلم فی عالم الاقتصاد، دمشق، دار الفکر.
ــــــــــــ (2002م). میلاد مجتمع، دمشق، دار الفکر.
ــــــــــــ (2003م). مشکلة الثقافة، دمشق، دار الفکر.
ــــــــــــ (2004م). وجهة العالم الاسلامی، دمشق، دار الفکر.
پارسانیا، حمید (1391). انواع و ادوار روشنفکری، قم، کتاب فردا.
پهلوان، چنگیز (1382). فرهنگ شناسی، گفتارهایی درزمینۀ فرهنگ و تمدن، تهران، قطره.
جدعان، فهمی (1988م). أسس التقدم عند مفکری الإسلام فی العالم العربی الحدیث، عمان، دار الشروق.
حلبی، علی‌‌اصغر (1382). تاریخ تمدن در اسلام، تهران، اساطیر.
حنفی، حسن (1998م). هموم الفکر و الوطن: التراث و العصر و الحداثة، قاهره، دار قباء للطباعة و النشر.
ساروخانی، باقر (1380). درآمدی بر دائرة‌‌المعارف علوم اجتماعی، تهران، کیهان.
سحمرانی، اسعد (1369). مالک بن‌‌نبی اندیشمند مصلح، ترجمۀ صادق آئینه‌‌وند، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
سیدقطب (1979م). معالم فی الطریق، بیروت، دارالشروق.
شایان‌‌مهر، علیرضا (1377). دائرةالمعارف تطبیقی علوم اجتماعی، تهران، کیهان.
عمرموسی، عزالدین (1381). دولت موحدون در غرب جهان اسلام، ترجمۀ صادق خورشا، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
فاضل قانع، حمید (1394). ظرفیتهای تمدنی اسلام، قم، مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفی$.
گولد، جولیوس؛ کولب، ویلیام (1384). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمۀ م.جواد زاهدی، تهران، مازیار.
گیدنز، آنتونی (1381). جامعه‌‌شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران، نی.
مودودی، ابوالأعلی (1971م). المصطلحات الأربعة فی القرآن، ترجمۀ عربی: محمد کاظم سباق، کویت، دارالقلم.
میلاد، زکی (2007م). الإسلام و الإصلاح الثقافی، قطیف، دار أطیاف.