کارآمدی سیره معصومان در شکل گیری تمدن نوین اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش‎آموختۀ حوزۀ علمیۀ قم و دکتری تاریخ اسلام دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

نقش و اهمیت سیرۀ معصومان‰ در عرصه‌‌های گوناگون زندگی انسان بارها از سوی کارشناسان مورد مطالعه قرار گرفته و گاه از آن به‌عنوان منبعی مهم در تبیین سازوکار تمدن نوین اسلامی یاد شده است؛ هدف نوشتۀ پیش‌رو بهره‌گیری از مطالعات یادشده، با رویکردی تحلیلی، برای بررسی نقش سیرۀ معصومان‰ در شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی است. برآیند پژوهش گویای آن است که تناسب ویژگی‌های رفتاری ائمه‰ با مؤلفه‌‌های بنیادین تمدن نوین اسلامی، اهمیت و تأثیر روش الگویی در تحقق تمدن نوین اسلامی و امکان بهره‌برداری از منابع سیره در فقه، نشان‌دهنده ماهیت کارامد و بی‌بدیل سیرۀ معصومان‰ در پی‌ریزی شالودۀ تمدن نوین اسلامی است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Efficacy of the Conduct of the Infallibles (A.S) in the Formation of the New Islamic Civilization

نویسنده [English]

  • Rouhollah Tohidinia
Graduated from Qom Seminary, PhD in Islamic History from Tehran University, Qom, Iran
چکیده [English]

Among original sources which assist us in designing the comprehensive map for moving towards new Islamic civilization, what is the position of “the style and conduct of the life of the Infallibles (A.S)”? This is a fundamental question that in spite of significant studies regarding the relationships of conduct and life of man, still can be considered and taken into account. The present paper tries to deal with some of the dimension of this issue and present an appropriate answer through using an analytical approach. Based on the findings of the present research, the harmony between the behavioral features of the Infallibles (A.S) and the components of the new civilization, the importance and effect of role model methodology in realization of the hardware section of civilization and lifestyle and the possibility of using the conduct through the popular Ijtihadi method (a method based on independent reasoning), show the efficient and unique nature of the conduct of the Infallibles (A.S) in setting the ground for the new Islamic civilization.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • New Islamic Civilization
  • The Conduct of the Infallibles (A.S)
  • Islam’s Lifestyle
قرآنکریم.
نهج‌البلاغه (1386). تهران، بنیاد نهج‌البلاغه.
صحیفۀ سجادیه(1391). تهران، سروش.
آشوری، داریوش(1381). تعریف و مفهوم فرهنگ، تهران، آگه.
آقانوری، علی(1388). امامان شیعه و وحدت اسلامی، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب.
ابن ابی جمهور، محمد بن زین الدین(1362). عوالیاللئالی.
ابن منظور، محمد بن بکر(1407ق). لسانالعرب، بیروت، دارصادر.
احمدوند، فردین(1392). «نقش علم اخلاق اسلامی در توسعه اسلامی- ایرانی»، الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، ش 3.
باندورا، آلبرت(1372). نظریه یادگیری اجتماعی، تهران، راهگشا.
بستانی، قاسم(1386). معیارهای شناخت احادیث ساختگی، خوزستان، رسش.
توحیدی‌نیا، روح‌الله و نعمت‌الله صفری فروشانی، (1394). «بررسی تحلیلی تاریخ‌نگاری روایی امامیه تا نیمه قرن پنجم» فصلنامه تاریخ اسلام، ش 64.
توین بی، آرنولد(1353). تمدن در بوته آزمایش، ترجمۀ ابوطالب صارمی، تهران، امیرکبیر.
الجابری، محمد عابد(1376). «دانش فقه، بنیاد روش‌شناختی نقد عربی- اسلامی»، فصلنامه نقد و نظر، ش 4.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1393). نقد عقل عربی، ترجمۀ سیدمحمد آل مهدی، تهران، نسل آفتاب.
جاودان، محمد(1386). «نقش معنویت و عقلانیت رسول خداوند در پیشبرد اسلام»، میثاق امین، ش 3.
جباران، محمدرضا(1390). «ضرورت اخلاق‌مداری در تولید علم با تکیه بر منابع اخلاق اسلامی»، فصلنامه قبسات، ش 62.
جعفری، یعقوب(1389). «فقه‌السیره‌نویسی شیوه‌ای نوین در تاریخ‌نگاری اسلامی»، تاریخ در آینه پژوهش، ش 25.
جعفریان، رسول(1376). منابع تاریخ اسلام، قم، انصاریان.
جمعی از نویسندگان(1380). «عقلانیت در تمدن اسلامی» مجلۀ حوزه، ش 103 و 104.
حاجی‌ده‌آبادی، محمدعلی(1380). «آسیب‌شناسی روش اسوه‌پردازی در تربیت دینی»، فصلنامه پژوهش‌‌های تربیت اسلامی، ش 6.
حرعاملی، محمدبن‌حسن(1389). پیراستگی معصوم‰ از فراموشی و خطا، ترجمۀ محمد اصغری‌نژاد، قم، ادیان.
حسنی، هاشم(1388). الموضوعات فی الآثار و الاخبار، بیروت، دار التعارف.
حسینیان، حامد(1393) «سیرۀ پویا»، مجموعه مقالات همایش سبک زندگی اهل‌بیت‰، مجمع جهانی اهل‌بیت‰.
حلی، حسن بن یوسف(1382)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
خامنه‌ای، سیدعلی(18/9/1376). بیانات در هشتمین اجلاس سران کشورهای اسلامی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (9/12/1379). بیانات در جمع دانشجویان و اساتید دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (15/9/1381). بیانات در خطبه‌‌های نماز عید فطر.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (20/8/1385). بیانات در دیدار با مردم شاهرود.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (22/3/1388). بیانات در دیدار طلاب مدرسه علمیه آیت‌اللّه مجتهدی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (29/4/1388). بیانات در سالروز عید مبعث.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (13/12/1388). دیدار جمعی از مردم و مسئولان نظام.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (25/3/1390). بیانات در دیدار جمعی از شاعران آیینی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (26/6/1390). بیانات در اجلاس بین‌المللی بیداری اسلامی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (26/4/1391). بیانات در دیدار اعضای ستاد کنگره حضرت آیت‌اللّه سیدعلی قاضی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (23/7/1391). بیانات در دیدار جوانان استان خراسان شمالی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (14/6/1392). بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (8/10/1394). بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (20/12/1394). بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان.
خمینی، روح‌الله (1374). صحیفۀ نور، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ.
رستمیان، محمدعلی(1381). حاکمیت سیاسی معصومان‰، دبیرخانۀ مجلس خبرگان.
رضایی، عبدالعلی(1391). مهندسی تمدن اسلامی، تهران، کتاب فردا.
رهبری، حسن(1394). بازاندیشی در علم امام†، تهران، کویر.
سلطانی رنانی، مهدی(1385). «اسوه‌پذیری و شیوه‌‌های آن از منظر قرآنکریم»، فصلنامه فرهنگ کوثر، ش 66.
شاملی، نصرالله و علی بنائیان، (1389). «تبیین میدان معناشناختی عصمت در نهج‌البلاغه»، فصلنامه پژوهش‌‌های نهجالبلاغه، ش 26 و 27.
شبدینی، محمد و دیگران(1394)، مؤلفهها و شاخصه‌‌های سبک زندگی اسلامی، قم، زمزم هدایت.
شریفی، حسین(1393). روش‌‌های نهادینهسازی سبک زندگی اسلامی در سیره و سخن اهلبیت‰، مجموعه‌مقالات سبک زندگی اهل‌بیت‰، مجمع جهانی اهل‌بیت‰.
شهیدثانی، زین الدین بن علی (1378). شرح لمعه، قم، ترجمه علی شیروانی، دارالعلم.
صدوق، محمد بن علی(1373). عیون اخبارالرضا†، نشر صدوق، ج 2.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (بی تا). من لایحضره الفقیه، قم، جامعۀ مدرسین.
طباطبائی، محمدحسین(1374). تفسیر المیزان، قم، جامعۀ مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسی، احمد بن علی(1403ق). الاحتجاج، قم، مرتضی.
طبرسی، حسن بن فضل(1370). مکارم الاخلاق، قم، شریف رضی.
طوسی، محمدبن‌محمد(1391)، اخلاق ناصری، تهران، ایرانسال.
طوسی، محمد بن حسن(1413ق). مبسوط، مشهد، آستان مقدس رضوی، ج2.
عالم‌زاده نوری، محمد(1390). استنباط حکم اخلاقی از سیره و عمل معصوم†، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
عاملی، جعفر مرتضی(1389). شهر اسلامی، قم، بوستان کتاب.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1427ق). الصحیح من سیرة النبی الاعظمˆ، بیروت، المرکز الاسلامی للدراسات.
عسگری، مرتضی(1361). نقش ائمه‰ در احیای دین، تهران، کوکب.
غزالی، محمد بن محمد(1375). احیاء علوم الدین، بیروت، دارالکتب العربیة.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1408ق). فقه السیرة النبویة، قاهره، دارالکتب الحدیثة.
فیض کاشانی، محمدمحسن(1373). وافی، اصفهان، مکتبه امیرالمومنین†.
قراملکی، احد(1383). «خاستگاه اخلاق پژوهش»، دوفصلنامه آیینه میراث، ش 27.
قطب، محمد(1362). روش تربیتی اسلام، تهران، انجام کتاب.
قمی، عباس(1423ق). الغایة القصوى فی ترجمة العروة الوثقى، قم، صبح پیروزى، ج 1.
کاویانی، محمد(1392). سبک زندگی اسلامی و ابزار سنجش آن، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1393). «روش‌شناسی استخراج سبک زندگی اسلامی از سیرۀ اهل‌بیت‰»، فصلنامه سیاست متعالیه، ش 6.
کرکی، علی بن حسین(1408ق). جامع المقاصد، تهران، موسسة آل البیت، ج 1.
کشی، محمد بن عمر(1382). اختیار معرفة الرجال، دانشکده الهیات و معارف اسلامی مشهد.
کلینی، محمد بن یعقوب(1362). کافی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
کورانی، علی(1423ق). الحق المبین فی معرفة المعصومین‰، تهران، دارالفقه.
کولمن، جان(1375). کمیته سیصد، کانون توطئه جهانی، ترجمۀ یحیی شمس، تهران، چاپ فیروزه.
متقی هندی، علی بن حسام(1409ق). کنز العمال، بیروت، موسسة الرساله، ج 1.
محاجرنیا، محسن(1391). «مبانی و اصول مدیریت متعالی در اندیشه علوی»، مجموعه مقالات همایش ملی مدیریت علوی، دانشگاه پیام نور.
مسائلی، مهدی(1390)، پیشوایان شیعه پیشگامان وحدت، مشهد، سپیده باوران.
مشکانی سبزواری، عباسعلی و سیدمحمد فقیه (1391). «فقه معطوف به تمدن»، فصلنامه معرفت، ش 182.
مصباح یزدی، محمدتقی(1394). خودشناسی برای خودسازی، قم، مؤسسۀ آموزشی امام خمینیŠ.
مطهری، مرتضی(1368). دهگفتار، تهران، صدرا.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1384). مجموعه آثار، تهران، صدرا.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1370). اسلام و مقتضیات زمان، تهران، صدرا.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1368). سیری در سیرۀ نبوی، تهران، صدرا.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1389). سیری در سیرۀ معصومین‰، تهران، صدرا.
مظاهری سیف، حمیدرضا(1387). «راهکارها و مدل‌‌های توسعه معنویت اسلامی»، فصلنامه اخلاق، ش 13 و 14.
دبس، موریس(1370). مراحل تربیت، ترجمۀ علی‌محمد کاردان، تهران، دانشگاه تهران.
مؤمنی، محمدحسن(1392). امامت از نگاه عقل و معرفت دینی، اصفهان، دلیل ما.
نجفی، محمد حسن(1413ق). جواهرالکلام، بیروت، دار احیاء التراث العربیة، ج 19.
نصر، سیدحسین(1968م). علم و تمدن در اسلام، ترجمۀ احمد آرام، تهران، خوارزمی.
واسطی، علی بن محمد(1418ق). عیون الحکم و المواعظ، قم، دارالحدیث.