مؤلفه‌ها و شاخص‌های تمدن نوین اسلامی از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

دانشیارتاریخ و تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)، قم، ایران

چکیده

همه تمدن‎ها مبتنی بر مؤلفه‎ها و شاخص‎هایی هستند که برخی از آنها از حیث عنوان، عام و از حیث محتوا، خاص‎اند. پرسش اصلی نوشتار این است که مؤلفه‎ها و شاخص‎های تمدن نوین اسلامی کدام‎اند. ازآنجاکه مبدع نظریه تمدن نوین اسلامی حضرت ‎آیت‎الله خامنه‎ای است، نگارنده کوشیده است با ‎جست‎وجو در بیانات و سخنان ایشان، مؤلفه‎ها و شاخص‎های تمدن نوین اسلامی را تبیین کند. یافته‎های تحقیق بیانگر آن است که تمدن نوین اسلامی دارای این مؤلفه‎ها و شاخص‎هاست: مؤلفه‎های دینی با شاخص دین و معنویت؛ مؤلفه‎های اخلاقی با شاخص اخلاق و کرامت انسانی؛ مؤلفه‎های اجتماعی با شاخص عقلانیت، امید و خودباوری، نظم و قانونمندی، وحدت و هم‎بستگی، تلاش و مجاهدت، و عدالت‎؛ مؤلفه‎های سیاسی با شاخص حکومت، ‎مردم‎سالاری دینی، استقلال، آزادی، امنیت و اقتدار نظامی؛ مؤلفه‎های اقتصادی با شاخص رفاه و پیشرفت؛ مؤلفه‎های علمی با شاخص علم و فناوری.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Components and Parameters of Modern Islamic Civilization from the Perspective of Ayatollah Khamenei

نویسنده [English]

  • Habib Zamani Mahjoub
Professor of Islamic History and Civilization, Research Institute of Islamic Sciences, Imam Sadiq , Qom, Iran
چکیده [English]

All civilizations are based on components and parameters, some of which are general in terms of title and specific in terms of content. The main question raised in this article is what are the components and parameters of the new Islamic civilization. Since Ayatollah Khamenei is the inventor of the theory of modern Islamic civilization, the researcher attempts to explain the components and parameters of modern Islamic civilization by exploring his statements and speeches. The findings of the research indicate that the new Islamic civilization has these components and parameters: Religious components with the parameter of religion and spirituality; Moral components with the parameter of morality and human dignity; Social components with the parameter of rationality, hope and self-confidence, order and lawfulness, unity and solidarity, endeavor and struggle and justice; Political components with the parameter of government, religious democracy, independence, freedom, security and military authority; Economic components with the parameter of welfare and progress; Scientific components with the parameter of science and technology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Modern Islamic Civilization
  • Ayatollah Khamenei
  • Component and parameter
آرمسترانگ، کارن (1395). محمد: پیامبری برای زمانه ما، ترجمه علیرضا رضایت، تهران، حکمت.
آگ برن، ویلیام فیلدینگ و مایر فرانسیس نیم‎کوف (1354). زمینه جامعهشناسی، ترجمه امیرحسین آریانپور، تهران، شرکت سهامى کتاب‎هاى جیبی.
ابن‎خلدون، عبدالرحمن (1366). مقدمۀ ابنخلدون، ترجمه محمد پروین گنابادی‎، تهران، علمی ـ فرهنگی.
اکبری، مرتضی و فریدون رضایی (بهار و تابستان 1394). «واکاوی شاخصه‎های تمدن نوین اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبریa»، دوفصلنامه الگوی پیشرفت اسلامی و ایرانی، س 3، ش 5، ص 8‎5-108.
امیدی، مهدی (1398). «تحلیل مناسبات ساختاری ‎مردم‎سالاری دینی و نظام‎سازی تمدنی بر اساس نظریه وحدت در عین کثرت»، عیار تمدنی جمهوری اسلامی ایران، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
ایازی، سیدعلی‎نقی (1398). «عوامل مؤثر بر شکل‎گیری تمدن نوین اسلامی در بیانات مقام معظم رهبری»، مجموعه آثار علمی همایش بیانیه گام دوم انقلاب و تمدن نوین اسلامی، قم، مؤسسه بوستان کتاب.
بابایی، حبیب‎الله (زمستان 1394). «عیار و اساس در اسلامی بودن تمدن»، فصلنامه نقد و نظر، س 20، ش 4، ص 3‎1-54.
ـــــــــــــ (زمستان 1396 الف). «تنوع اسلامی در فرایند تمدنی»، فصلنامه نقد و نظر، ش 22، ص ‎4-27.
ـــــــــــــ (26/11/1396 ب). نشست علمی «نظم اسلامی در فرایند تمدنی»، پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق†.
بن‎نبی، مالک (1359). شبکه روابط اجتماعی، ترجمه جواد صالحی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
بهمنی، محمدرضا (تابستان 1393). «تمدن نوین اسلامی در اندیشه ‎آیت‎الله ‎خامنه‎ای (چیستی و چگونگی تکامل تمدنی جمهوری اسلامی ایران)»، فصلنامه نقد و نظر، س 19، ش 2، ص 19‎8-237.
بهمنی خدنگ، محمدرضا (1398). «صورت‎بندی مفهوم امت بر اساس المیزان؛ مدلی برای تحلیل عیار تمدنی جمهوری اسلامی ایران»، عیار تمدنی جمهوری اسلامی ایران، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
جعفری تبریزی، محمدتقی (1396). فلسفه تاریخ و تمدن، تهران، مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جوادی آملی، عبدالله. «اصول پانزده‎گانه ‎تمدن‎سازی»، دوفصلنامه اندیشه تمدنی اسلام، پاییز و زمستان 1394، ش 1.
ـــــــــــــ (1388). جامعه در قرآن‎، قم، اسراء.
حسینی ‎خامنه‎ای، سیدعلی (1398). تمدن اسلامی، تدوین بنیاد فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، معارف.
ـــــــــــــ . بیانات و سخنرانیها، دسترسی در: Khamenei.ir.
خسروپناه، عبدالحسین و مهدی شاهرخ اصفهانی (1396). «تمدن اسلامی»، در: عبدالحسین خسروپناه و جمعی از همکاران، منظومه فکری آیتاللهالعظمی خامنهای (نظام بینشی، منشی و کنشی)، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ج 2.
خلیلیان اشکذری، محمدجمال و دیگران (1393). معیارها و شاخصهای پیشرفت انسانی از دیدگاه اسلام، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ.
داورى اردکانى، رضا (1379). اوتوپى و عصر تجدد، تهران، ساقی.
ـــــــــــــ (1386). درباره علم، تهران، هرمس.
زمانی محجوب، حبیب (زمستان 1396). «پیشرفت علمی کشور بر مبنای آزاداندیشی»، فصلنامه پژوهشهای اجتماعی اسلام، ش 115، ص 12‎7-148.
صدری، احمد (1380). مفهوم تمدن و لزوم احیای آن در علوم اجتماعی، تهران، مرکز ‎بین‎المللی گفت‎وگوی تمدن‎ها و هرمس.
عرفان، امیرمحسن و علی بیات (1394). «آموزه امت اسلامی در قرآن و بازاندیشی در قابلیت‎های فرهنگی و تمدنی آن»، مجموعه مقالات تاریخ و تمدن اسلامی، به کوشش یدالله حاجی‎زاده و محمدحسین دانشکیا، قم، معارف.
عماره، محمد (2005). هذا هو الاسلام؛ الدین و الحضاره و عوامل امتیاز الاسلام، قاهره، مکتبة الشروق الدولیه.
غلامی، رضا. «بررسی امکان شکل‎گیری تمدن نوین اسلامی با محوریت ایران»، دسترسی در: http://gholami.sccsr.ac.ir/?p=1230.
غلامی، رضا (1396). فلسفه تمدن نوین اسلامی، تهران، شرکت انتشارات سوره مهر.
محمود عقاد، عباس (1999). الاسلام و الحضاره الانسانیه، قاهره، دار النهضة للطباعة والنشر والتوزیع.
مزلیش، بروس (1398). «خاستگاه‎ها و اهمیت مفهوم تمدن»، ترجمه محمدحسین صالحی، در: جمعی از نویسندگان، چیستی تمدن، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مطهری، مرتضی (بی‎تا). پیرامون انقلاب اسلامی، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
معینی‎پور، مسعود و رضا لک‎زایی (بهار 1391). «ارکان امت واحده و تمدن اسلامی از منظر امام خمینیŠ و مقام معظم رهبری»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، ش 28، ص 5‎1-76.
موسوی خمینی، سیدروح‎الله (1372). شرح چهل حدیث (اربعین حدیث)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ.
میرباقری، سیدمحمدمهدی (1398). عصر جدید: خوانشی از مفاهیم و راهبردهای بیانیه گام دوم، قم، تمدن نوین اسلامی.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (اردیبهشت 1388). سند تحول راهبردی علم و فناوری کشور، دسترسی در: https://strategic.iut.ac.ir/sites/strategic/files/ufiles/t_Sanade%20Tahavol%20%28% 2088.6.28%20%29.pdf.