مبانی ارزش شناختی تمدن نوین اسلامی

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

پژوهشگر گروه علوم سیاسی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)، قم، ایران

چکیده

انقلاب اسلامی ایران، طلیعه تمدن نوین اسلامی است. این تمدن دارای مبانی گوناگونی ازجمله مبانی ارزش‏شناختی است. مبانی ارزشی، هویت و جان‎مایه و بن‎مایه یک تمدن است. در این مقاله با استفاده از چهارچوب نظری انسان‎شناسانة امام‎خمینیŠ مبانی ارزش‎شناختی تمدن نوین اسلامی در سه عرصه باورها، گرایش‌‏ها و رفتارها ترسیم شده است. توحید در عرصه باورها، اعتماد و حُسن‎ظن و امیدداشتن به خدا در عرصه گرایش‌‏ها و توجه به گستره انعکاس عمل در سطوح و ابعاد گوناگون در عرصه رفتارها در قالب مبانی ارزش ‏شناختی بررسی و کنکاش شده است. این سه، عرصه نرم و اصلی تمدن؛ و ابزارها و ساختارها عرصه سخت و فرعی تمدن را تشکیل می‏دهند. مقاله با استفاده از روش دلالت که در دانش منطق و اصول فقه ارائه شده سامان یافته است. نوآوری مقاله استفاده از چهارچوب نظری بومی و داشتن رویکرد قرآنی و روایی به مباحث است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Cognitive Value Foundations of New Islamic Civilization

نویسنده [English]

  • Reza Lakzaee
Researcher of Political Science Department, Imam Sadiq Institute of Islamic Sciences, Qom, Iran
چکیده [English]

Iran's Islamic Revolution is the forerunner of the new Islamic civilization. This civilization has various foundations, including value foundations. Value bases, identity and soul are the foundation of a civilization. In this article, using the anthropological theoretical framework of Imam Khomeini, the foundations of cognitive value of modern Islamic civilization have been outlined in three areas of beliefs, tendencies and behaviors. Tawheed in the field of beliefs, trust and good faith and hope in God in the field of tendencies and paying attention to the range of reflection of actions at different levels and dimensions in the field of behaviors have been investigated as value bases. These three are the soft and main field of civilization and the tools and structures form the hard and secondary field of civilization. The article is organized using the denotation method presented in the knowledge of logic and principles of jurisprudence. The innovation of the article is the use of a local theoretical framework and having a Qur'anic and narrative approach to the topics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Modern Islamic civilization
  • value-cognitive foundations of beliefs
  • value-cognitive foundations of tendencies
  • value-cognitive foundations of behaviors
  • Holy Quran
قرآن‎کریم
نهجالبلاغه
صحیفة سجادیه
ابن‎سینا (1404)، الإلهیات الشفاء، به تصحیح سعید زائد، الاب قنواتى، قم: مرعشى نجفى.
ابن‎سینا (1379)، النجاة، مقدمه و تصحیح محمدتقى دانش‎پژوه، تهران: دانشگاه تهران.
ابوریحان بیرونى، محمدبن‎احمد (1403)، تحقیق ما للهند، مصحح: احمد آرام، چاپ دوم‏، بیروت: عالم الکتب.
احسانی، محمد (1393)، مبانی تربیت عقلانی از منظر قرآنکریم، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
امام‎خمینى، سیدروح‎الله (1389)، شرح چهل حدیث، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام‎خمینى، چاپ پنجاه‎ویکم.
بابایی، حبیب‎اله (به کوشش) (1390)، تمدن و تجدد در اندیشة معاصر عرب، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
ــــــــــــــ (1399)، تنوع و تمدن در اندیشة اسلامی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
بهمنی، محمدرضا (به کوشش) (1398)، عیار تمدنی جمهوری اسلامی ایران، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
جمعی از نویسندگان (1398)، چیستی تمدن، ترجمة سیدمحمدحسین صالحی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
جمعی از نویسندگان (1386)، جستاری در باب تمدن، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
جوادى آملى، عبدالله. تفسیر تسنیم، کتابخانة دیجیتال اسراء.
ــــــــــــــ ؛ «قلب بیمار همة شئون علمی و عملی انسان را آلوده می‏کند»، 15/6/1394؛ دسترسی در: https://fa.shafaqna.com/news/7338/
حسنی، ابوالحسن و دیگران (1392)، مبانی معرفتی تفسیر سیاسی قرآنکریم، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
حیدری‏پور، عباس (تلخیص) (1398)، کارنامة تمدنی جمهوری اسلامی ایران (چکیدة کتاب عیار تمدنی جمهوری اسلامی ایران)، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
دورانت، ‎ویل ‎و ‎آریل (1378)، تاریخ تمدن، ج 1‎، ترجمة ‎احمد ‎آرام ‎و ‎دیگران، ‎تهران، شرکت ‎انتشارات ‎علمی ‎و ‎فرهنگی1378.
دیلمى، حسن‎بن‎محمد (1408)، أعلام الدین فی صفات المؤمنین‏، مصحح: مؤسسة آل‎البیت:، قم: مؤسسة آل‎البیت:.‏
سبزوارى، عبدالاعلى (1409)، مواهب الرحمان فى تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسة اهل‎البیت:.
شریف الرضى، محمدبن‎حسین (1406)، تلخیص البیان فى مجازات القرآن، بیروت: دارالأضواء.
شعیرى، تاج‎الدین (1405)، جامع الأخبار، قم: رضى.
شوشترى، محمدتقى (1376)، بهجالصباغة فى شرح نهجالبلاغة، تهران: امیرکبیر.
شیخ حر عاملى، محمدبن‎حسن (1409)، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، قم: آل‎البیت:‏.
شیخ صدوق (1362)، الخصال، قم: جامعة مدرسین.
شیخ صدوق (1404)، من لا یحضره الفقیه، قم: جامعة مدرسین.
صدر، شهید سیدمحمدباقر (2011 م)، السنن التاریخیه فى القرآن، أعاد صیاغة عباراته و ترتیب أفکاره الشّیخ محمّدجعفر شمس‎الدین، بیروت: دار إحیاء التراث العربى.
صدر، ‎موسی (1395)، ادیان در خدمت انسان، تهران: ‎مؤسسة فرهنگی تحقیقاتی امام‎موسی.
صدرالمتألهین شیرازی (1382)، مجموعة اشعار صدرالدین شیرازی، تصحیح محمدخواجوی، تهران: مولی.
الطباطبایى، محمدحسین (1371)، المیزان فى تفسیر القرآن، قم: اسماعیلیان.
عمید زنجانی، عباسعلی (1382)، درآمدی بر حقوق اسلامی تطبیقی، نشر میزان.
غلامی، رضا (1396)، درسگفتارهایی از فلسفة تمدن نوین اسلامی، تهران: سورة مهر.
فاستر، مایکل برسفورد و دیگران (1388)، خداوندان اندیشة سیاسی، ترجمة علی رامین و جواد شیخ‎الاسلامی، چاپ چهارم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
فیض کاشانى، محمدمحسن بن شاه‎مرتضى (1406)، الوافى، اصفهان: کتابخانة امام أمیرالمؤمنین على†.‏
قرائتى، محسن (1383)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگى درس‎هایى از قرآن.
کلینى، محمدبن‎یعقوب (1430)، الکافى، به اهتمام: محمدحسین الدرایتى، قم: دارالحدیث.
لک‎زایی، رضا (1397)، مبانی علوم انسانی از منظر قرآنکریم، قم: مرکز بین‎‎المللی ترجمه و نشر المصطفیˆ.
لک‏زایی، نجف؛ الهامی، علی و لک‏زایی، رضا (1399)، «نقش قدرت در تأسیس تمدن نوین اسلامی در منظومة فکری امام‎خمینی(ره)»، دوفصلنامة علمی مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دورة 3، ش 5، بهار و تابستان، ص 58-29 .
لک‏زایى، رضا (1395)، «چیستى علوم انسانى متعالى»، فصلنامة تخصصى علوم انسانى صدرا، سال پنجم، ش 18.
مولوى، جلال‏الدین محمدبن‎محمد (1373)، مثنوى معنوى، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
مجلسی، محمدباقر (1403)، بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مصباح، مجتبی (1389)، «معرفت فرهنگی اجتماعی، تأثیر ارزش‎ها بر علوم انسانی»، سال دوم، ش 1.
الویری، محسن (1396)، درسنامة شیعه و تمدن اسلامی، قم: مرکز بین‎المللی ترجمه و نشر المصطفیˆ.