مفهوم و نقش عقلانیت در انقلاب و تمدن نوین اسلامی از منظر آیت‌الله خامنه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیارگروه مدیریت دولتی دانشکده مدیریت ، اقتصاد و حسابداری دانشگاه پیام نور، تهران ، ایران

چکیده

تمدن نوین اسلامی تعبیری است که مکرر در کلام آیت الله خامنه ای به کار رفته و به ‎عنوان غایت انقلاب اسلامی ایران معرفی شده است. نظر به اهمیت این موضوع، هدف از این پژوهش تبیین مفهوم عقلانیت و نقش آن در انقلاب و تمدن نوین اسلامی از منظر امام خامنه ای است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و برای گردآوری داده‎ها از روش اسنادی و کتابخانه‎ای استفاده شده است. یافته ‎ها نشان می‎دهد که از دیدگاه امام خامنه ‎ای، عقلانیت به مفهوم عقلانیت اسلامی تعالی محور و توحید محور است نه به مفهوم عقلانیت ابزاری خود بنیاد غربی. عقلانیت مورد نظر ایشان، به‎ معنای محاسبه‎ صحیح، کار سنجیده مبتنی بر تعالیم و ارزش های اسلامی، انقلابی، عدالت، معنویت، بصیرت و دشمن ‎شناسی، ارزش‎های انسانی و اخلاقی و مبتنی برآرمان‎گرایی و واقع بینی است و این نوع عقلانیت بر انقلاب و تمدن اسلامی حاکم است. از منظر امام خامنه ای، انقلاب اسلامی ناشی از یک عقلانیت صحیح و مبتنی بر محاسبات عقلانی بوده و براین‎اساس، انقلاب اسلامی ایران را «انقلابی عقلانی» خواندند. همچنین ایشان بر اساس مبانی دینی و اعتقادی خویش، بر عقلانیت و خردورزی‎ به عنوان مهم‎ترین بن‎مایه سبک زندگی در تمدن نوین اسلامی تأکید دارند. بر اساس نتایج تحقیق از منظر امام خامنه ای، عقلانیت برآمده از اسلام، بر انقلاب و تمدن اسلامی حاکم است و عقلانیت در کنار معنویت و عدالت، جزو ارکان انقلاب و تمدن نوین اسلامی هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Concept and Role of Rationality in the Revolution and the Novel Islamic Civilization from the Perspective of Ayatollah Khamenei

نویسندگان [English]

  • Zahra Foroutani
  • Atieh Bohrani
Assistant Professor, Department of Public Administration, Faculty of Management, Economics and Accounting, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Modern Islamic civilization is an expression that has been used frequently by Ayatollah Khamenei and has been introduced as the end goal of the Islamic Revolution of Iran. Given the importance of this issue, the purpose of this study is to explain the concept of rationality, its role in the revolution and the novel Islamic civilization from the perspective of Imam Khamenei. The research method is descriptive-analytical and documentary and library methods have been used to collect data. The findings show that from Imam Khamenei's viewpoint, rationality in the sense of Islamic rationality is transcendent and monotheistic, not in the sense of the Western self-founded instrumental rationality. From his perspective, rationality means correct calculation, measured actions based on Islamic and revolutionary teachings and values, justice, spirituality, insight and knowing the enemy, human and moral values based on idealism and realism. This kind of rationality encompasses the Islamic revolution and civilization. According to Imam Khamenei, the Islamic Revolution was the result of a correct rationality based on rational calculations, and accordingly, the Islamic Revolution of Iran was called a ‘rational revolution’. Also, based on his religious and doctrinal principles, he emphasizes rationality and intellectuality as the most important basis of lifestyle in a modern Islamic civilization. According to the results from researching Imam Khamenei's point of view, rationality derived from Islam encompasses the Islamic revolution and civilization, and rationality, along with spirituality and justice, are amongst the pillars of the revolution and the novel Islamic civilization

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Rationality"
  • "The concept of rationality"
  • "Islamic Revolution"
  • "New Islamic Civilization"
  • " Imam Khamenei"
اسماعیلی، محمدمهدی و میثم عباسی فیروزجاه (1395). «عقلانیت انقلاب اسلامی از دیدگاه آیت‎الله خامنه‎ای»، مطالعات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، دوره جدید، س 2، ش 2، پاییز و زمستان 1395، ص 53-70.
اکبری، مرتضی و فریدون رضایی (1394). «واکاوی شاخصه‎های تمدن نوین اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبریa»، الگوی پیشرفت اسلامی-ایرانی، دوره سوم، ش 5، بهار و تابستان، ص 85-109.
الوانی، سیدمهدی (1389). تصمیمگیری و تعیین خط مشی دولتی، تهران، دانشگاه پیام نور.
الوانی، سیدمهدی و حسن دانایی‎فرد (1380). گفتارهایی در فلسفه تئوریهای سازمان دولتی، تهران، نشر‎ صفار.
بیانات امام خامنه‎ای: www.farsi.khamenei.ir.
پایگاه اطلاع‎رسانی رهبر انقلاب (1399). «مروری بر سیر عقلانی رخدادهای انقلاب»، 30/7/1399.
حسینی خامنه‎ای، سیدعلی (1397). بیانیه گام دوم انقلاب خطاب به ملت ایران، سایتfarsi.khamenei.ir ، 24/11/1397.
خسروانی، عباس و پیمان عین‎القضاتی (1398). «نقش علم در فرایند تمدن‎سازی نوین اسلامی از دیدگاه آیت‎الله خامنه‎ایa»، دانش انتظامی مرکزی، ش 26، ص 89-104.
دنهارت، رابرت‎بی (1380). تئوریهای سازمان دولتی، ترجمه مهدی الوانی و حسن دانایی فرد، تهران، صفار و اشراقی.
 
رهبر، عباسعلی (1399). «عقلانیت تعالی‎محور در مقابل عقلانیت خودبنیاد»، سایت farsi.khamenei.ir، 19/8/1399.
زمانی محجوب، حبیب (1396). « مولفه ها و شاخص های تمدن اسلامی»، همایش بین المللی بازخوانی تمدن اسلامی و جهان شهر معنوی با تاکید بر شهر مقدس مشهد.
غلامی، رضا (1398). نظام عقلانیت سیاسی اسلام و جایگاه آن در شکلگیری تمدن نوین اسلامی، قم، آفتاب توسعه.
فرزانه، محمدباقر و دیگران (1397). «تبیین عوامل ایجاد تمدن نوین اسلامی از نگاه مقام معظم رهبری»، پژوهشهای اجتماعی اسلامی، سال بیست‎وچهارم، ش 3 (پیاپی ۱۱۸)، پاییز و زمستان، ص 177-205.
فروتنی، زهرا (1387). مبانی تصمیمگیری استراتژیک امام خمینیŠ، تهران، پژوهشکده امام خمینیŠ و انقلاب اسلامی.
فروتنی، زهرا و عطیه بحرانی (1387). «مدخلی بر تئوری هنجاری در مدیریت»، پیک نور، س 6 ش 1، بهار، ص 68-52.
کارگر، محمود (1398). «جایگاه عدالت در تمدن‎سازی از منظر رهبر انقلاب»، پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل، 26/5/۱۳۹۸.
لاجوردی، سیدشهاب و مسعود معینی‎پور (1399). «جایگاه عقلانیت در شکل‎گیری مراحل رسیدن به تمدن نوین اسلامی از دیدگاه امام خمینیŠ و آیت‎الله خامنه‎ای»، سیاست متعالیه، س 8، ش 28، بهار، ص 53-70.
مسعودپور، سیدعلی‎اکبر (1386). سیاست در قرآن، تهران، سازمان عقیدتی-سیاسی جمهوری اسلامی ایران، معاونت سیاسی، ج 1 و 2.
ملکی، حسن و یاسر ملکی (1392). «تعامل اخلاق، معنویت و عقلانیت در تمدن نوین اسلامی»، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، دوره 17، ش 57، زمستان، ص 593-616.
موسوی خمینی، سیدروح‎الله (1385). صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ، ج 5 و 15.
نجفی، موسی و رضا غلامی (1397). «انقلاب اسلامی و نقش محوری آن در شکل‎گیری تمدن نوین اسلامی با تأکید بر دکترین امامت»، مطالعات انقلاب اسلامی، س 15، ش 55، زمستان، ص 121-140.