تحلیل لایه ای مسائل فراروی تحقق تمدن نوین اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری مدیریت آینده پژوهی دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

2 استاد معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

3 دانشیار مدیریت دانشگاه جامع امام حسین، تهران، ایران

چکیده

مقاله حاضر با بهره‎گیری از ظرفیت یکی از روش‎های کاربردی علم آینده‎پژوهی، پس از شناسایی مهم‎ترین معرف‎های شکل‎دهنده به یک تمدن جدید، به ارزیابی و اهمیت‎سنجی آنها در چهار لایه تحلیلی می‎پردازد. تحلیل لایه‎ای علت‎ها (CLA)، به‎عنوان یک روش مؤثر برای ارائه تحلیل چندلایه‎ای از یک پدیده یا مسئله شناخته می‎شود. در این فعالیت علمی، با استفاده از مطالعه پیشینه مباحث حوزه تمدن‎سازی و پانل خبرگی، هفده معرف تمدنی شناسایی شد. سپس با بهره‎گیری از قابلیت‎های روش تحلیل لایه‎ای علت‎ها معرف‎های شناسایی‎شده در چهار سطح واقعیت‎ها، نظام‎ها، گفتمان‎ها و اسطوره‎ها سازمان‎دهی شد. براین‎اساس پرسش‎نامه‎ای طراحی و از خبرگان خواسته‎ شد اهمیت و جایگاه هر معرف تمدنی را در لایه‎های مختلف ارزش‎گذاری کنند. سپس با تحلیل مجموع نظرهای خبرگان، مهم‎ترین معرف‎های تمدنی در هر لایه شناسایی شد. یافته‎ها حاکی از آن است که در سطح واقعیت‎ها دو معرف تمدنی «مناسک، رفتارها و نمادها» و «زبان‎ها و شعائر و آداب و رسوم»، در سطح نظام‎های اجتماعی معرف تمدنی «نظام‎ها و ساختارهای حاکمیتی و مدیریتی (نظامات اداره‎کننده دولت و جامعه)»، در سطح گفتمان‎ها دو معرف تمدنی «منظومه آرمان‎ها و اهداف و نظام کارکردها» و «مجموعه علوم و معارف (منطق نظری)»، و در سطح اسطوره‎ها معرف تمدنی «شخصیت‎های الگو» مهم‎تر هستند که باید در راهبردهای مدیریتی کشور مورد توجه ویژه قرار بگیرند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Layered Analysis of Issues Facing the Realization of a New Islamic Civilization

نویسندگان [English]

  • Hossein Ebrahimi Kooshali 1
  • Gholamreza Goodarzi 2
  • mahdi nazemi ardakani 3
1 Graduated with a Ph.D. in Future Research Management from the Higher National Defense University, Tehran, Iran
2 Professor of Islamic Studies and Management, Imam Sadiq University, Tehran, Iran
3 Associate Professor of Management, Imam Hossein University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Using the capacity of one of the applied methods of futurology, the present article evaluates and signifies the importance of the most important shaping factors in a new civilization in four analytical layers after identifying them. Causal Layered Analysis (CLA) is recognized as an effective method to provide multilayer analysis of a phenomenon or issue. In this scientific endeavor, seventeen representatives of civilization were identified using the study of the background of the topics in the field of civilization and the expert panel. The identified reagents were then divided into four levels of realities, systems, discourses and myths using the capabilities of the layer analysis method of causes. A questionnaire was designed based on this and experts were asked to evaluate the importance and position of each representative of civilization in different layers. The most important representatives of civilization in each layer were then identified by analyzing the opinions of the experts. The findings indicate that on the level of realities, two representatives of civilization ‘rituals, behaviors and symbols’ and ‘languages, rituals and customs’ represent civilization at a level of the social system (systems and structures of governance and management – state and society administrative systems); at the level of discourses, there are two references of civilization: ‘a system of ideals and goals and a system of functions’ and ‘a collection of sciences and educations (theoretical logic)’. At the level of myths, the references of civilization (role models) are more important and should be given special attention by the country's management strategies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Civilization
  • future studies
  • layered analysis of causes
  • civilization indicators
قرآن کریم، ترجمه مهدی الهی قمشه‎ای
ابن‎ خلدون، عبدالرحمن (1375). مقدمه، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران، علمی و فرهنگی.
آدمی، علی (1387). دانشگاه تمدن سازتمدنساز؛ ضرورت تاریخی عصر جدید، تهران، دفتر برنامه‎ ریزی اجتماعی و فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
بابایی، حبیب‎اله (1390). تمدن و تجدد، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
بل، وندل (1391). مبانی آیندهپژوهی: تاریخچه، اهداف و دانش: علم انسانی برای عصر جدید، ترجمۀ مصطفی تقوی و محسن محقق، تهران، مرکز آینده‎پژوهی علوم و فناوری‎های دفاعی.
بیانات امام‎ خامنه‎ای: www.khamenei.ir.
توکلی، علیرضا (1396). «الگوی حکمروایی سرآمد»، ششمین کنفرانس الگوی
اسلامی ـ ایرانی پیشرفت.
جان‎ احمدی، فاطمه (1386). تاریخ  فرهنگ و تمدن اسلامی، تهران، نشر معارف.
جعفری، محمدتقی (1373). فرهنگ پیرو؛ فرهنگ پیشرو، تهران، علمی و فرهنگی.
جوهری، اسماعیل بن حماد (1378ق). الصحاح، تحقیق احمد عبدالغفور عطار، احمد عبدالغفور، بیروت، دار العلم للملایین.
خرمشاد، محمدباقر (1393). «انقلاب اسلامی، بیداری اسلامی و تمدن نوین اسلامی»، راهبرد فرهنگ، س 5، ش 23، پاییز، ص 127-152.
سپهری، محمد (1385). تمدن اسلامی در عصر امویان، تهران، نور الثقلین.
 عرفان، امیرمحسن و علی بیات (1393). «آموزه امت اسلامی در قرآن و بازاندیشی در قابلیت‎های فرهنگی و تمدنی آن»، فصلنامه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، س 5، ش 15، تابستان، ص 7-30.
عمید، حسن (1389). فرهنگ فارسی عمید، تهران، انتشارات اشجع.
عنایت الله، سهیل (1395). آیندهپژوهی با روش تحلیل لایهای علتها، ترجمه مهدی مبصری و مریم یوسفیان، تهران، شکیب.
فوزی، یحیی و محمودرضا صنم‎ زاده (1391). «تمدن اسلامی از دیدگاه امام خمینیŠ»، تاریخ و فرهنگ و تمدن اسلامی، س 3، ش 9، زمستان، ص 7-40.
گولد، جولیوس و ویلیام کولب (1384). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه محمد جواد زاهدی، تهران، نشر مازیار.
موسوی خمینی، سید روح‎ الله (1389). صحیفه نور، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ.
همایون، محمد هادی (1390). تاریخ تمدن و ملک مهدوی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و دانشگاه امام صادق†.