کارکردهای دانشگاه‏ها در مراحل تمدن‌سازی نوین اسلامی

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری آینده پژوهی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران ایران

2 دانش آموخته دکتری آینده پژوهی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران، ایران

3 استاد بیوفیزیک دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

در طول تاریخ، مراکز علمی مهم‎ترین پیش‎ران‏ تمدن‏سازی بوده‏اند، اما با روند فراگیر‏ شدن رسانه‏های اجتماعی، سازمانی شدن و محدود ‏شدن برخی دانشگاه‏ها به مباحث کاربردی و تجارت و ارائه خدمات خاص، امکان عقب ماندن یا حذف دانشگاه‏ها از چرخه تمدن‏سازی وجود دارد. این در حالی است که کارکردگرایی عامل بقای نهاد‏ها در حال و آینده است. بررسی اغلب منابع نشان می‏دهد دانشگاه‏ها دو کارکرد مشترک تربیت و تولید علم را برای تمدن‏سازی نوین اسلامی دارند. در این تحقیق 27 کارکرد تمدنی دانشگاه‏ها از سی نمونه خبره جامعه آماری، به تناسب لایه‏های چهارگانه تحلیل لایه‏ای علت‏ها و به تفکیک دولت، جامعه و تمدن نوین اسلامی پیمایش و در همین قالب برای دانشگاه‏ها تبیین و چیدمان شده‏اند. کارکردهای چهارلایه و سه‎مرحله به هم وابسته‎اند و هم‎پوشانی دارند، اما کارکردهای مرحله دولت اسلامی از اهمیت و اولویت بیشتری برخوردارند.
دانشگاه‏ها باید کارکردهای خود را در این موقعیت از انقلاب اسلامی، بازتعریف و بازمهندسی کنند. با کارکردها نباید تشریفاتی و شعاری برخورد کرد، بلکه هریک از کارکردها باید در تمام اسناد بالادستی، ساختارها و فرایندهای دانشگاه‏ها به طور سیستمی نهادینه شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Functions of Universities in the Stages of Novel Islamic Civilization

نویسندگان [English]

  • Abdolkarim Esmaeili 1
  • Reza Moqhiseh 2
  • hossein naderimanesh 3
1 Ph.D. in Future Studies University and Higher Research Institute of National Defense and Strategic Research, Tehran, Iran
2 Ph.D. in Future Studies University and Higher Research Institute of National Defense and Strategic Research, Tehran, Iran
3 Professor of Biophysics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Throughout history, scientific institutes have been the most important drivers of civilization, but with the pervasiveness of social media, some universities have become more organized and limited to practical and business topics and provide special services; it is possible for universities to lag behind or be removed from the cycle of civilization. Functionalism, on the other hand, is a factor in the survival of present and future institutions. An examination of most sources shows that universities have two common functions of education and production of knowledge for the modernization of Islamic civilization. In this research, twenty-seven civilizational functions of universities from thirty expert samples of the statistical community, in accordance with the four layers of layered analysis of causes and by the government breakdown, society and modern Islamic civilization, and in the same format for universities are explained, and are arranged. The functions of the four layers and the three stages are interdependent and overlap, but the functions of the Islamic government stage are priority and of greater importance.
Universities must redefine and re-engineer their functions in this context of the Islamic Revolution. Functions should not be treated as ceremonies or slogans, but each function should be systematically institutionalized in all upstream documents, structures and processes of universities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Novel Islamic Civilization
  • University
  • Functions
بیانات امام خامنه‎ای، دسترسی در: www.khamenei.ir.
افروغ، عماد (1383). درآمدی بر آزاداندیشی و نظریهپردازی در علوم دینی، قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، دفتر اول.
ایمان، محمد تقی (1394). فلسفه روش تحقیق در علوم انسانی، قم:، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
جعفری، محمدتقی (1373). فرهنگ پیرو، فرهنگ پیشرو، تهران، علمی و فرهنگی.
جمالی، مصطفی (1393). «مهندسی تمدن اسلامی از منظر سید منیرالدین حسینی الهاشمی»، فصلنامه نقد و نظر، س 19، ش2، تابستان، ص 174-194.
خرمشاد، محمدباقر (1392). «انقلاب اسلامی، بیداری اسلامی و تمدن نوین اسلامی»،فصلنامه راهبرد فرهنگ، س5، ش 23، پاییز، ص127-154.
ذاکری، علی‏اکبر (1380). «هجرت و افول تمدّن‎ها در قرآن»، فصلنامه حوزه، س 18، ش 105 و 106، ص 20-89.
ذوالفقارزاده، محمدمهدی؛ و علی‎اصغر سعدآبادی(1393). «بازتعریف کارکردهای اصلی دانشگاه در جامعه بر اساس آرمان‎های اسلامی در اندیشه امام‎ خمینیŠ»، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج.، س 17، ش 65 ، زمستان، ص5-31.
رزاقی، افشین (1381). نظریههای ارتباطات اجتماعی، تهران، پیکان.
ساروخانی، باقر (1370). دایرةالمعارف علوم اجتماعی، تهران، کیهان.
سعیدی روشن، محمدباقر (1393). «شاخص‎های تمدّن اسلامی بر اساس آموزه‎های قرآن کریم»، فصلنامه آموزه‏های قرآنی، س 11، ش ١9، بهار و تابستان، ص 61-82.
سورین، ورنر؛ و تانکارد، جیمز (1386). نظریههای ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران، دانشگاه تهران.
عنایت‎الله، سهیل (1388). پرسش از آینده؛ آیندهپژوهی به مثابه ابزار تحول سازمانی و اجتماعی، ترجمه مسعود منزوی، تهران، مرکزآینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی .
غنچی، مستانه؛ و حسینی، محمود؛ حجازی، یوسف(1391). «تحلیل عاملی مؤلفه‎ های مدیریتی تأثیرگذار بر کیفیت آموزش عالی»، پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی، س 5، ش 18، تابستان، ص 18-1.
فوزی، یحیی و محمودرضا صنم‏زاده (1391) ، «تمدن اسلامی از دیدگاه امام خمینیŠ»، فصلنامه تاریخ و فرهنگ و تمدن اسلامی، س 3، ش 9، زمستان، ص 7-40.
گلن، جروم؛ و گوردون تئودور (1393). دانشنامه بزرگ روشهای آیندهپژوهیروشهای آیندهپژوهی، ترجمه مرضیه کیقبادی و فرخنده ملکی‎فرملکی‎فر، تهران، تیسا.
کولب، ویلیام و  جولیوس (1384). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه محمد جواد زاهدی، تهران، مازیار.
لوکاس، هنری (1384). تاریخ تمدن ترجمه عبدالحسین آذرنگ ، تهران، سخن.
مخلصی، عباس (1380). «دین، فرهنگ و تمدن اسلامی»، فصلنامه حوزه، س 18، ش 106، ص 90-134.
موسوی خمینی، سید روح‎ الله (1389). صحیفه نور، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی Š.
ناظمی اردکانی، مهدی و فرهاد توسکی (1394). الگوی تحول همه جانبه دانشگاه، تهران، نشر آثار فکر.
همایون، محمد هادی و ابراهیم خانی (1393). «تبیین حقیقیت تمدن بر اساس مبانی فلسفه و عرفان اسلامی»، دوفصلنامه دین و ارتباطات، س 20، ش 44، پاییز و زمستان، ص 185-161-185.
Inayatullah, Sohail (2017). Causal Layered Analysis, A Four-Level Approach to Alternative Futures, Prospective and Strategic Foresight Toolbox, April.