بازخوانش ادبیات قدرت متناسب با ظرفیت‌های فرهنگ تمدنی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)، قم، ایران

2 دانش آموخته دکتری مهندسی فرهنگی ، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران

چکیده

آنچه از ادبیات قدرت با همۀ ابعاد و شئون آن تاکنون در محافل علمی و دانشگاهی و در سطح راهبردی رایج بوده برگرفته و برخاسته از مبانی و مبادی فرهنگی و معرفتی غرب است. حال آنکه جمهوری اسلامی ایران داعیه ‎دار نظام فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مستقل و مبتنی ‎بر مبانی هستی ‎شناسی و معرفت‌شناسی متمایزی است. ازاین‎رو، هدف این پژوهش بررسی و تبیین ادبیات قدرت با ظرفیت‌‎های فرهنگ تمدنی جمهوری اسلامی ایران است. پرسش اصلی این است که قدرت در بستر نظام فرهنگ تمدنی جمهوری اسلامی ایران معرف چه نوع ادبیاتی است؟ برای دستیابی به این پرسش از روش ترکیبی متوالی - اکتشافی استفاده شده است. در این زمینه، نخست با روش کیفی - کمّی ظرفیت‎های فرهنگی شناسایی و تأیید شد، سپس با روش کیفی - کیفی ادبیات قدرت استخراج و به وسیلۀ مصاحبه عمقی، تکمیل و تأیید شد.آنگاه یافته‌های این دو روش با هم ترکیب شدند. نتیجۀ اجمالی این پژوهش بیانگر آن است که ادبیات قدرت مبتنی بر ظرفیت های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران از حیث منشأ، ماهیت، منبع، ابزار، روش و شیوه، اهداف، ابعاد و انواع، بازیگران، نوع رابطه، توزیع قدرت، راه‎های کسب و حفظ قدرت، مهار و انتقال قدرت دارای ادبیات منحصربه فرد است که با ادبیات قدرت در غرب تمایز بینادی دارد. مهم‎ترین نتیجه این پژوهش ابتنای نقطۀ ثقل و کانونی ادبیات قدرت برپایۀ فرهنگ تمدنی بر «توحید» است که به‎مثابۀ دال مرکزی، سازمان دهندۀ نظام معنایی، انسجام بخش همۀ عناصر و مؤلفه های متمایز‎کنندۀ با دیگر ادبیات قدرت شمرده می‌شود. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Rereading the literature of power in accordance with the capacities of the Islamic Republic of Iran's civilizational culture

نویسندگان [English]

  • Siamak Bagheri Choukami 1
  • Faramarz Abedini 2
1 Associate Professor of Political Science, Imam Sadiq Institute of Islamic Sciences, Qom, Iran
2 PhD in cultural engineering, Imam Hossein University, Tehran, Iran
چکیده [English]

What has been common in the literature of power with all its aspects and aspects so far in scientific and academic circles and at the strategic level originates from the cultural and epistemic foundations of the West. However, the Islamic Republic of Iran is a claimant of an independent cultural, social, political and economic system based on the foundations of a distinct ontology and epistemology. Therefore, the purpose of this research is to examine and explain the literature of power with the capacities of the civilizational culture of the Islamic Republic of Iran. The main question is, what kind of literature does power represent in the context of the civilizational culture system of the Islamic Republic of Iran? To achieve this question, a sequential-exploratory combined method has been used. In this context, cultural capacities were first identified and confirmed with the qualitative-quantitative method, then the power was extracted with the qualitative-qualitative method of the literature and completed and confirmed through an in-depth interview. Then the findings of these two methods were combined. The summary result of this research shows that the literature of power based on the cultural capacities of the Islamic Republic of Iran in terms of origin, nature, source, tools, methods and methods, goals, dimensions and types, actors, type of relationship, distribution of power, ways of acquiring and maintaining Power, control and transmission of power has a unique literature that is significantly different from the literature of power in the West. The most important result of this research is to base the gravity and focal point of the literature of power on the basis of civilizational culture on "monotheism", which is considered as the central signifier, the organizer of the semantic system, the integrator of all the differentiating elements and components with other literature of power.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Republic of Iran
  • cultural capacities
  • culture
  • power
  • sources of power
  • ابراهیمی ‎پور، قاسم (1394). ظرفیت ‎های فرهنگی - هویتی جهان فطری. دین و سیاست فرهنگی، 2(5)، 49-76.

    ایزدی، حجت‎الله (1387). مبانی قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران. مطالعات بسیج، 11(40)، 7-30.

    آشوری، داریوش (1381). تعریف ها و مفهوم فرهنگ. تهران، آگاه

    بلیک، ژانت (1389). قدرت نرم، تهدید نرم: پیشنهادی در راستای سیاست ‎سازی. (محمودرضا گلشن‎پژوه، مترجم). راهبرد، 19(55)، 123-138.

    بیکی، مهدی (1389). قدرت نرم جمهوری اسلامی. تهران، دانشگاه امام صادق†.

    پور احمدی، حسین (1389). قدرت نرم در جمهوری اسلامی ایران. قم، بوستان کتاب.

    تافلر، الوین (1370). تغییر ماهیت قدرت. (شاهرخ بهار و حسن نورانی بیدخت، مترجمان). تهران، مرکز ترجمه و نشر کتاب.

    ترابی، قاسم، و رضایی، علی‎رضا (1390). فرهنگ راهبردی جمهوری اسلامی ایران: زمینه‎های ایجابی، شاخص ‎های اساسی. مطالعات راهبردی، 14 (4)، 135-162.

    جوادی آملی، عبدالله (1389). جامعه در قرآن، به کوشش مصطفی خلیلی، قم، اسراء.

    حافظ‎نیا، محمدرضا، و زرقانی، سیدهادی (1386). جایگاه جمهوری اسلامی در نظام ژئوپلیتیک جهانی و منطقه ‎ای. راهبرد دفاعی، 5(18).

    جعفری‎پناه، مهدی، و پوراحمدی، حسین  (1391). قدرت نرم از دیدگاه اسلام و کاربرد مؤلفه‎ های آن در جمهوری اسلامی ایران. مطالعات قدرت نرم، 3(8)، 97-113.

    دانایی فرد، حسن، کرد نائیج، اسدالله، و لاجوردی، سمانه (1390). ارتقای ظرفیت خط مشی‎گذاری کشور: گونه ‎شناسی نقش کانون‎ های تفکر. مدیریت دولتی، 3( 6)، 55-132 .

    دودینگ، کیت (1380). قدرت. (عباس مخبر،مترجم). تهران، آشیان.

    دهخدا، علی ‎اکبر (1345). لغت‎نامه. تهران، دانشگاه تهران.

    دارا، جلیل، و قربانی، سعید (1398). بازشناسی بازشناسی نقش مؤلفه‎ های فرهنگی حکومت اسلامی در شکل‎گیری تمدن نوین اسلامی از دیدگاه آیت الله خامنه‎ای. پژوهشنامۀ انقلاب اسلامی، 9(31)، 209-236.

    خسروی، محمدعلی، و جباری ثانی، عباسعلی (1390). ظرفیت ‎های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در دیپلماسی عمومی. مطالعات سیاسی، 3(11) ، 83-116.

    موسوی خمینی، سیدروح الله (۱۳۷۸). صحیفۀ امام، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام.

    ‫حافظ نیا، محمد رضا، زرقانی، سید هادی، احمدی پور، زهرا، و رکن الدین افتخاری، عبدالرضا. (۱۳۸۵). طراحی مدل سنجش قدرت ملی کشورها. ژئوپلیتیک، 2(4)، 46-73.

    طائفی، علی (1374). «فرهنگ بیگانه ‎ستیزی و موضع ایرانیان درمقابل فرهنگ مهاجم. فرهنگ و توسعه، 4(21)، 37-42.

    ‫شیرودی، مرتضی. (۱۳۹۸). پیوندهای معنایی قدرت نرم و تمدن نوین اسلامی در راهبرد تحقق بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی. در مجموعه مقالات گام دوم انقلاب؛ الگوی نظام انقلابی تمدن ساز. سلسله همایش ‎های بین‎المللی گام دوم انقلاب اسلامی (ج 2، صص 147-166). دانشگاه جامع امام حسین (ع).

    عبدالرزاق، علی (1380). اسلام و مبانی قدرت. (امیر رضایی، مترجم). تهران، قصیده‎ سرا.

    عسکری، محمود (1386). شاخص‎ های قدرت منطقه ‎ای. راهبرد دفاعی، 5(18)، 45-76.

    فرهودی، داریوش (1392). ایران فرهنگی. تهران، صبا.

    گلشن‎پژوه، محمودرضا (1387). جمهوری اسلامی ایران و قدرت نرم. تهران، دانشگاه آزاد اسلامی.

    معین، محمد (1360). فرهنگ معین. تهران، امیرکبیر.

    موحدی، مسعود (1383). تعیین ویژگی های فرهنگ ملی – اسلامی. تهران، دبیرخانۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی.

    نفیسی، علی‎اکبر (1343). فرهنگ نفیسی. تهران، کتاب‎فروشی بهنام.

    نوری مطلق، علی (1389). ویژگی‎ های فرهنگی و تمدنی شیعه. شیعه شناسی، 8(29)، 63-104.