اثبات‌پذیری تلازم دین و سیاست در پرتو توحید ربوبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته سطح چهار فقه و اصول، حوزه علمیه قم، قم، ایران

چکیده

بیش از چهار دهه پیش، نظام جمهوری اسلامی ایران، براساس تلازم دین اسلام و سیاست محقق شده و نظریه ‎پردازان آن، دلایلی برای اثبات این تلازم ارائه کرده‎اند که بیشتر براساس توحید مالکیت خداوند است. باور نویسنده آن است که می ‎توان افزون‎بر توحید مالکیت، از ترکیب اصول علم تربیت و صفات ذاتی خداوند نیز برای اثبات تلازم یادشده استفاده کرد. این شیوۀ استدلال در پژوهش دیگری مشاهده نشد. براین ‎اساس، مقالۀ پیش ‎رو رویکردی تحلیلی دارد و درپی پاسخ به این پرسش است که تلازم دین و سیاست در پرتو توحید ربوبی چگونه است. فرضیۀ پژوهش این است که با تکیه بر اصول علم تربیت و توحید در ربوبیت و تطابق این دو مقوله، می‎توان جدایی دین از سیاست را نفی، و تلازم آن‎ دو را ثابت کرد. برای بررسی این فرضیه، روش پژوهش چنین است که نخست تعاریف و اصول تربیتی را از علم تربیت، اصطیاد کرده، سپس آنها را بر مباحث کلامی در دین اسلام تطبیق داده و از قرار دادن این دو در کنار هم، تلازم دین و سیاست را اثبات کند. نتایج این پژوهش آن است که تربیت ازسویی، به معنای رشد هماهنگ استعدادهای انسانی است و ازسوی ‎دیگر، برای تربیت درست به مدیریت عوامل تأثیرگذار بر انسان نیاز است. تنها کسی حق تربیت دارد که همۀ استعدادها و نیز همۀ عوامل تأثیرگذار بر انسان را بشناسد و این دو انحصار تنها دربارۀ خداوند صادق است. از مهم‎ترین عوامل تأثیرگذار بر انسان‎ها، حاکمیت جامعه است و لازمۀ انحصار الهی تربیت، انحصار الهی مدیریت (دخالت) در حکومت است و لازمۀ این دو انحصار، تلازم دین و سیاست خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Probability of the combination of religion and politics in the light of God's monotheism

نویسنده [English]

  • Sayyed Waliullah Hejazi
Graduated from the fourth level of jurisprudence and usul, Qom seminary, Qom, Iran
چکیده [English]

More than four decades ago, the system of the Islamic Republic of Iran was established based on the combination of Islam and politics, and its theorists have provided reasons to prove this combination, which is mostly based on the monotheism of God's ownership. The author believes that in addition to the monotheism of ownership, the combination of the principles of education and God's inherent attributes can also be used to prove the mentioned combination. This way of reasoning was not observed in another study. Therefore, the following article has an analytical approach and seeks to answer the question of how religion and politics combine in the light of Raboubi monotheism. The hypothesis of the research is that by relying on the principles of the science of education and monotheism in Lordship and the compatibility of these two categories, it is possible to deny the separation of religion from politics, and to prove the combination of the two. In order to investigate this hypothesis, the research method is such that, first, the definitions and principles of education are taken from the science of education, then they are applied to the theological topics in the Islamic religion, and by putting these two together, it is proved that religion and politics are connected. slow The results of this research are that, on the one hand, education means the coordinated development of human talents, and on the other hand, for proper education, it is necessary to manage the factors that affect people. Only one has the right to education who knows all the talents and all the factors that influence a person, and these two exclusivity are only true for God. One of the most important factors affecting people is the governance of society, and the necessity of the divine monopoly of education is the divine monopoly of management (interference) in the government, and the necessity of these two monopolies will be the combination of religion and politics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • combination of religion and politics
  • education
  • government
  • monotheism
  • lordship
قرآن‎کریم.
نهج‎البلاغه.
‫ابراهیم زاده، ابراهیم. (۱۳۷۷). حاکمیت دینی. قم، ادارۀ آموزش‎های عقیدتی - سیاسی نمایندگی ولی‎فقیه در سپاه.
‫ابن‎بابویه، محمدبن‎ على. (۱۴۱۳). من لا یحضره الفقیه. (علی اکبر غفاری، مصحح). دفتر انتشارات اسلامى.
ابن‎سیده، على‎بن‎ اسماعیل‎ (1421ق). المحکم و المحیط الأعظم. (عبدالحمید هنداوى مصحح). بیروت، دارالکتب‎العلمیه.
ابن‎شعبه‎حرانی، حسن‎بن ‎علی (1363). تحف العقول‎ عن آل الرسول. (على‎اکبر غفارى، مصحح). قم، جامعۀ مدرسین.
ابن‎منظور، محمدبن ‎مکرم‎ (1414ق). لسان العرب. بیروت، دار صادر.
اطمینان، خدیجه، و حلبی، علی‎اصغر (1386). ماکیاولیسم و مشابهتهای مندرج در کلیله و دمنه و مرزباننامه با آن. تهران، پیک نور.
امین‎زاده، محمدرضا (1376). فرهنگ تعلیم و تربیت اسلامی. تهران، مؤسسۀ در راه حق.
بهشتی، سعید، و افخمی اردکانی، محمدعلی (1386). تبیین مبانی و اصول تربیت اجتماعی در نهج‎البلاغه. تربیت اسلامی، 2(4)، 7-40.
جمعی از نویسندگان (1390). بانک جامع مقالات ولایتفقیه و حکومت اسلامی. اصفهان، مرکز تحقیقات رایانه‎ای قائمیه.
جوادی آملی، عبدالله (1372). شریعت در آینۀ معرفت. قم، رجاء.
حر عاملى، محمدبن ‎حسن‎ (1409ق). وسائل الشیعه. قم،مؤسسة آل‎البیت.
حسینی خامنه‎ای، سیدعلی (1394). طرح کلی اندیشۀ اسلامی در قرآن. تهران، صهبا.
حیدری، محمد (1381). معجم الأفعال المتداولة و مواطن استعمالها. قم، المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه‎.
خامنه‎ای، سیدمحمد (1386). انسان و جهان‎های ممکن. خردنامۀ صدرا، 13(49)، 4-7.
خسروپناه، عبدالحسین، و میرزایی، رضا (1389). چیستی انسان‎شناسی. انسانپژوهی دینی، 7 (24)، 35-56.
دلشاد تهرانی، مصطفی (1387). سیری در تربیت اسلامی. تهران، دریا.
راغب اصفهانى، حسین‎بن ‎محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت، دارالقلم.
رجایی، فرهنگ (1368). سیاست چیست و چگونه تعریف می‎شود؟. سیاست خارجی، 4(10)، 175-192.
رزاقی، هادی (1397). دخالت مربی در اختیار و اراده متربی و مسئلۀ استقلال تربیتی. اسلام و پژوهشهای تربیتی، 10(2)، 5-20.
زمخشری، محمودبن ‎عمر (1417ق). الفائق فى غریب الحدیث‎. بیروت، دارالکتب العلمیة.
سبحانی، جعفر (1385). محاضرات فی الالهیات. قم، مؤسسۀ امام صادق†.
سبحانی، جعفر، و محمدرضایی، محمد (1392). اندیشۀ اسلامی 2. قم، معارف.
شبان‎نیا، قاسم (1398). فلسفۀ سیاست. قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام‎خمینی.
شریف‎الرضی، محمدبن ‎حسین‎ (1406ق). خصائص الأئمة (خصائص أمیرالمؤمنین). (محمدهادى امینى، مصحح). مشهد، آستان قدس رضوی.
شیرازی، احمدامین (1385). صرف روان با حدیث و قرآن. قم، بوستان کتاب.
شیرکرمی، جواد (1396). تحلیل رابطۀ دوسویۀ تربیت و اجتماع. ترویج علم، 8(13)، 23-40.
صفایی حائری، علی (1387). مسئولیت و سازندگی، قم. لیلةالقدر.
صلاحات، سامى‎محمد (1385). معجم المصطلحات السیاسیة فی تراث الفقهاء. قاهره، مکتبة الشروق الدولیة.
طاهری بابادی، محمدرضا (1393). مبانی، پیشینه و ادلۀ اثبات مباحث بههمپیوستۀ ولایت الهیه و حکومت اسلامی و ولایتفقیه. مشهد، آستان قدس رضوی.
عباسی‎مقدم، مصطفی (1371). نقش اسوهها در تبلیغ و تربیت. تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
عسکری، حسن‎بن ‎عبدالله (1400ق). الفروق فى اللغة. بیروت، دارالافاق الجدیدة.
فراهیدى، خلیل‎بن ‎احمد (1409ق). کتاب العین. قم، هجرت.
قرشی، باقر شریف (بی‎تا). النظام التربوی فی الإسلام. بی‎جا، دارالکتاب الإسلامی.
قمى، على‎بن‎ ابراهیم‎ (1404ق). تفسیر القمی‎. (طیب موسوى جزائرى،مصحح) قم، دارالکتاب‎.
کارل، آلکسیس (بی‎تا). انسان؛ موجود ناشناخته.(عنایت، مترجم). تهران، شهریار.
کریمی، عبدالعظیم (1393). تربیت آسیب‎زا. تهران، انجمن اولیا و مربیان.
کوفى اهوازى، حسین‎بن‎ سعید (1402ق). الزهد. (غلامرضا عرفانیان یزدى، مصحح). قم، المطبعة العلمیة.
محامد، علی (1389). مبانی قرآنی حکومت دینی، قم، زائر.
محمدی، فاطمه (1396). سیر تاریخی حکومت آل‎بویه. فرهنگ پژوهش، 9(30)، 149-171.
مصباح یزدی، محمدتقی (1382). نظریۀ حقوقی اسلام. قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مطهرى، مرتضى (1372). مجموعه آثار‎. قم، صدرا.
معرفت، محمدهادی (1377). ولایتفقیه. قم، مؤسسة التمهید.
موسوی خمینی، سیدروح‎الله (1388). آیین انقلاب اسلامی: گزیدهای از اندیشه و آرای امام خمینی. تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
نوذری، محمود (1391). امکان اسلامی‎سازی و بومی‎سازی برنامۀ درسی رشتۀ علوم تربیتی. راهبرد فرهنگ، 5(19)، 139-168.
نوری، حسین (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل. قم، مؤسسة آل‎البیت‰.
هاشم‎زاده، زهرا (1393). نقش حکومت در فرهنگپذیری جامعه از منظر امیر مؤمنان† (پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد)، دانشگاه قرآن و حدیث.
هاشمی، سید‎حسین (1388). چیستی و اهداف تربیت. پژوهشهای قرآنی، 15(60-59)، 30-71.
یوسفیان، حسن (1391). کلام جدید. تهران، سمت.
ییسا، زینب، و سجادی، مرضیه‎ سادات (1399). عوامل مؤثر بر تربیت کودک از نظر اسلام. پژوهشهای اسلامی جنسیت و خانواده، 3(4)، 63-79.