مسئله ‎های بنیادین فرهنگ اسلامی در اندیشۀ آیت ‎الله خامنه ‎ای

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

پژوهشگر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، قم، ایران

چکیده

«فرهنگ اسلامی» به‎عنوان یک واقعیت اجتماعی کلان و پهن ‎دامنه، سلسله‎ای از مسئله ‎ها را در درون خویش می‎پروراند که جنس نظری یا عملی دارند. در این ‎میان، برخی از مسئله‎ها هستند که خصوصیت «بنیادین» و «اساسی» دارند و دیگر مسئله‎ ها، به ‎نوعی بر آنها مترتّب می ‎شوند. در این مقاله، هدف این است که در چهارچوب اندیشۀ فرهنگی آیت ‎الله خامنه ‎ای، به سه ‎مسئلۀ اساسی پرداخته شود: «امکان و معناداری فرهنگ اسلامی»؛ «مطلوبیت و حقانیت فرهنگ اسلامی» و «کارآمدی و توانمندی فرهنگ اسلامی». پرسش اصلی نیز این است که آیت ‎الله خامنه ‎ای به مسئله ‎های بنیادین فرهنگ اسلامی، چه پاسخ‎هایی داده است؟ برای این منظور، از روش «تحلیل محتوای کیفی» استفاده شده است؛ به‎گونه ‎ای ‎که ابتدا برپایۀ تحلیل منطقی، سه دسته مسئله به‎عنوان مقوله‎ های مفهومی، شناسایی شده‎ اند‎ و آن‎گاه از طریقِ مطالعۀ کتابخانه ‎ای، محتواهای متناسب با هریک، گردآوری و بر اساس تحلیل کیفی روایت گردیده ‎اند. این مقاله نشان می ‎دهد که در اندیشۀ آیت‎الله خامنه‎ای، اولاً فرهنگ اسلامی مقوله ‎ای است «معنادار» و اسلام یک «فرهنگ مستقل» را عرضه کرده است؛ ثانیاً فرهنگ اسلامی دارای «فضیلت» و «برتری» نسبت‎به فرهنگ‎ های دیگر است و نظریۀ نسبیت فرهنگی را نمی ‎توان بر فرهنگ اسلامی تطبیق داد؛ ثالثاً تجربه ‎های تاریخی، سرشار از نمونه ‎های «کارآمدی» و «توانمندی» این فرهنگ در عرصۀ عینی و زندگی روزمره‎ اند (نتیجه).

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Fundamental issues of Islamic culture in Ayatollah Khamenei's thought

نویسنده [English]

  • Mahdi Jamshidi
. Researcher at the Institute of Islamic Culture and Thought, Qom, Iran
چکیده [English]

"Islamic culture" as a large and wide-ranging social reality, nurtures a series of issues within itself that have a theoretical or practical nature. In the meantime, there are some issues that are "fundamental" and "fundamental", and other issues are addressed in some way. In this article, the aim is to address three basic issues in the context of Ayatollah Khamenei's cultural thought: "The possibility and significance of Islamic culture"; "Desirability and legitimacy of Islamic culture" and "Efficiency and capability of Islamic culture". The main question is what answers did Ayatollah Khamenei give to the fundamental issues of Islamic culture? For this purpose, the method of "qualitative content analysis" has been used; In such a way that first, based on logical analysis, three categories of problems have been identified as conceptual categories, and then, through library study, the contents appropriate to each have been collected and narrated based on qualitative analysis. This article shows that in Ayatollah Khamenei's thought, first of all, Islamic culture is a "meaningful" category and Islam has presented an "independent culture"; Second, Islamic culture has "virtue" and "superiority" over other cultures, and the theory of cultural relativity can not be applied to Islamic culture; Third, historical experiences are replete with examples of the "efficiency" and "empowerment" of this culture in the objective realm and in everyday life (result).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Culture
  • Islamic culture
  • Ayatollah Khamenei
  • possibility and significance
  • desirability and legitimacy
  • efficiency and capability
قرآن کریم، ترجمۀ محمدمهدی فولادوند.
بیانات حضرت‎آیت‎الله خامنه‎ای، دسترسی در: https://www.Khamenei.ir
حسینی خامنه­ای، سیدعلی(1385الف). از ژرفای نماز، تهران، دفتر ‎نشر‎ فرهنگ ‎اسلامی.
ــــــــــــــــ (1385ب). گفتاری در باب صبر، تهران، دفتر ‎نشر‎ فرهنگ ‎اسلامی.
ــــــــــــــــ (1396الف). بیان قرآن: تفسیر سورۀ برائت، تهران، انتشارات ‎انقلاب ‎اسلامی.
ــــــــــــــــ (1396ب). طرح کلی اندیشۀ اسلامی در قرآن، تهران، صهبا.
ــــــــــــــــ (1398الف). شرح نهجالبلاغه: منشور حکومت علوی، تهران، انتشارات‎ انقلاب‎ اسلامی، ج2.
ــــــــــــــــ (1398ب). شرح نهجالبلاغه: نبوتها در نهجالبلاغه، تهران، انتشارات ‎انقلاب ‎اسلامی، ج3.
دیوی، گریس (1396). جامعهشناسی دین: دستور کار انتقادی، ترجمۀ پروانه موفقی و نادر صنعتی، تهران، جامعه‎شناسان.
زاکرمن، فیل (1394). درآمدی بر جامعهشناسی دین، ترجمۀ خشایار دیهیمی، تهران، حکمت.
فرست، اینگر و پل رپستاد (1397). جامعهشناسی دین: رویکردهای کلاسیک و معاصر، ترجمۀ اکبر احمدی، تهران، تمدن علمی.
مولوی، جلال‎الدین‎محمد (1390). مثنوی معنوی، تهران، امیرکبیر.
همیلتون، مالکوم (1397). جامعه‎شناسی دین، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران، ثالث.
Lechner, Frank J., John Boli (2005). World Culture: Origins and Consequences, New York, Routledge.
Lyden, John C., Eric Michael Mazur (2015). The Routledge companion to religion and popular culture, New York, Routledge.
Schreier, Margrit (2014). Qualitative Content Analysis, in: The SAGE Handbook of Qualitative Data Analysis, edit by Uwe Flick, London, SAGE.