ایران اسلامی و مسئله پیشرفت

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسنده

استادیار علوم سیاسی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)، قم، ایران

چکیده

 هرچند کشور ایران با پیروزی انقلاب اسلامی، در برخی از زمینه ها پیشرفت خوبی داشته و تا حدودی به بازدارندگی نظامی دست یافته است، اما در بسیاری از حوزه های دیگر، هنوز فاصله زیادی با جامعه مطلوب و پیشرفته آرمانی دارد. بنابراین سوال اصلی مقاله حاضر این است: عامل پیشران پیشرفت ایران چیست؟ به عبارت دیگر:  نقطه عزیمت ایران اسلامی به سوی پیشرفت کجاست؟ با توجه به مطالعات اکتشافی، فرضیه مقاله این است؛ عامل پیشران پیشرفت در ایران، فرهنگ و تحول فرهنگی درون زاد است.
 برای اثبات فرضیه و حل مسئله، پس از تعریف مفاهیم و طرح نظریه ها با روش توصیفی- تحلیلی به مطالعه و جست وجوی پیشران پیشرفت و عامل توسعه ساز در کشورهای غربی، ژاپن و آسیای جنوب شرقی  پرداخته شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که عامل اصلی در توسعه یا پیشرفت جوامع یاد شده، تحول فرهنگی درون زاد ایجاد شده در این کشورها در دوره ای از تاریخ آنها بوده است. بنابراین راه پیشرفت و دست یابی به تمدن سازی نوین اسلامی در ایران، که رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای بویژه در بیانیه گام دوم انقلاب برآن تأکید دارند، مبتنی بر تحول فرهنگی و پیشرفت ایران اسلامی است. از نتایج دیگر مقاله، بیان ظرفیت های موجود در فرهنگ اصیل اسلامی برای پیشرفت ایران و تمدن سازی نوین اسلامی است که عبارتنداز: میراث غنی جنبش اصلاحی اسلامی، اجتهاد مستمر و فقه پویای شیعه، تأکید بر فرهنگ کار، فقدان تضاد میان ارزش های دینی و پیشرفت، اصل مترقی ولایت فقیه ،الگوی عینی دولت نبوی و علوی در گذشته و الگوی آرمانی دولت مهدوی در آینده .

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Islamic Iran and the Issue of Progress

نویسنده [English]

  • Ayat Muzaffari
Assistant Professor of Political Science, Imam Sadiq Institute of Islamic Sciences, Qom, Iran
چکیده [English]

Although, after the victory of the Islamic Revolution, Iran has made good progress in some areas and has achieved some military deterrence, in many other areas it still has a long way to reach the desirable and the advanced ideal society. So the main question of this article is: What is the driving force behind Iran's progress? In other words, where is the starting point of Islamic Iran toward progress? Based on exploratory studies, the hypothesis of the article is that the driving force behind the progress of Iran is its culture and endogenous cultural development. In order to prove the hypothesis and solve the problem, after defining the concepts and proposing the theories through descriptive-analytical method, the drive of progress and developmental factor in Western countries, Japan and Southeast Asia have been studied and searched. The findings indicate that the main factor involved in the development or progress of these communities is the endogenous cultural development created in these countries in some period of their history. Therefore, the way to progress and achievement of creating modern Islamic civilization in Iran, which is emphasized by the Supreme Leader of the Islamic Revolution, Ayatollah Khamenei, especially in the statement of the second phase of the Revolution, is based on the cultural development and progress of Islamic Iran. The study also depicts the existing capacities in the original Islamic culture for the progress of Iran and creating modern Islamic civilization as follows: Rich heritage of the Islamic reform movement, continuous Ijtihad and dynamic Shiism jurisprudence, emphasis on culture of working, lack of conflict between religious values and progress, the progressive principle of the guardianship of Islamic Jurist (Velayat e Faqih), the objective model of government established in the past by the holy Prophet and Imam Ali - peace be upon them - and the ideal model of the Mahdavi government in the future.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Development
  • Progress
  • Culture
  • Civilization
احمدوند، شجاع ،(۱۳۷۷) ، "نوسازی و سنت"، فصلنامۀ علوم سیاسی، سال اول، شمارل اول، تابستان ۱۳۷۷ .
احمدی، محمد رضا، صفوی،  سید زین العابدین ، وجدان کاری و انضباط اجتماعی و اقتصادی-مالی، قم: نمایندگی ولی فقیه در سپاه ، مرکز تحقیقات اسلامی.
بدیع، برتران ،(۱۳۶۷)، فرهنگ و سیاست، ترجمه دکتر احمد نقیب زاده.
بدیع، برتران،(۱۳۶۷)، فرهنگ و سیاست ترجمه دکتر احمد نقیب زاده،(تهران: دادگستر.
بیانات حضرت آیت الله خامنه ای www.khamenei.ir.
پیروز، پوریا ، "موانع توسعه در ایران: برخی  عوامل تاریخی(۵)"، اطلاعات سیاسی اقتصادی، ش ۵۹-۶۰. 
خبرگزاری تسنیم  ، بیانات آیت الله جوادی آملی ، http://mobahesat.ir
ری شهری،  محمد مهدی ،میزان الحکمه، ج۱ ، قم؛ مکتب الاعلام الاسلامی)، .
سریع القلم، محمود،(۱۳۷۵)، توسعه، جهان سوم و نظام بین الملل، چاپ سوم، تهران: سفیر.
سیف زاده، سید حسین ،(۱۳۶۸)، نوسازی و دگرگونی سیاسی، تهران: سفیر، بخش دوم کتاب.
علامه مجلسی،بحارالانوار، ج 70، چاپ دوم، تهران: مکتبة الاسلامیة .
علی بابایی، غلامرضا (۱۳۶۹)، فرهنگ علوم سیاسی، ج ۱، چاپ دوم، تهران: ویس.
فصلنامه خاورمیانه،" میزگرد موانع توسعه یافتگی در خاورمیانه"، سال دوم، شماره ۳ ، پاییز ۱۳۷۴ .
الکلینی،  محمد بن یعقوب ،(۱۳۵۰)، فروع کافی، ج۵ ، کتاب المعیشه، چاپ دوم،تهران: دار الکتب الاسلامیة .
کوران،  تیمور ، (۱۳۷۵)، "اسلام و توسعه نیافتگی: بازنگری یک معمای دیرینه"، ترجمه یداله دادگر، مجلۀ نقد و نظر، سال سوم، شمارۀ اول، زمستان ۱۳۷۵.
متوسلی، محمود ،(۱۳۷۴)، توسعه اقتصادی ژاپن، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی .
متوسلی، محمود، (۱۳۸۲) ، تهران : سمت.
مطهری،  مرتضی ،(۱۳۶۱)، سیری در نهج البلاغه، قم؛ انتشارات اسلامی.
مطهری، مرتضی، (۱۳۵۹)، نهضت های اسلامی در صدسالۀ اخیر، قم؛ انتشارات اسلامی .
منوچهری، عباس ، (۱۳۷۴)،" تقابل سنت و مدرنیسم؛ مروری تحلیلی بر متون توسعه"، فصلنامۀ خاور میانه، سال دوم، شماره ۱، بهار۱۳۷۴ .
وبر، ماکس ،(۱۳۷۱)، اخلاق پروتستان و روح سرمایه داری، ترجمه  عبدالمعبود انصاری، تهران: سمت،1371.
همایون کاتوزیان،  محمد علی ،دموکراسی و توسعه اقتصادی، کتاب توسعه، ج۷ .