نقش نرم‌افزاری ولایت فقیه و فقه حکومتی در ایجاد تمدن نوین اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد حوزه علمیه قم، قم، ایران

2 استادیار مدیریت دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

3 دانش آموخته دکتری آینده‎پژوهی دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

چکیده

مطابق اندیشه امام خامنه‌ای، تشکیل تمدن نوین اسلامی، هدف غایی انقلاب اسلامی است. از سوی دیگر در دوران غیبت کبری و بر پایه نظریه ولایت فقیه، اسلامی‌ بودن حکومت و به دنبال آن شکل‌گیری تمدن اسلامی نوین، منوط به حاکمیت ولیّ فقیه است که تحقق این مهم نیز در پرتو بهره‌گیری از فقه حکومتی امکان‌پذیر است. پرسش این است که در منظومه اندیشه امام خامنه‌ای، «ولایت فقیه» و «فقه حکومتی» چه نوع نقشی در «تشکیل تمدن نوین اسلامی» دارند؟
هدف مقاله توصیف میزان نقش «فقه حکومتی» و «ولایت فقیه» در «تمدن‌سازی نوین اسلامی» بر پایه اندیشه رهبر معظم انقلاب است، که برای این منظور با بهره‌گیری از روش تحلیل مضامین، به واکاوی این نقش در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای پرداخته‌ایم.
یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد در منظومه فکری امام خامنه‌ای، همان‌گونه که ولایت فقیه و رویکرد فقه حکومتی در تحقق مرحله اول و دوم انقلاب اسلامی (انقلاب و نظام اسلامی)، ضروری و زیرساختی بوده‌اند، در تحقق آخرین مرحله از مراحل پنج‌‎گانه انقلاب، یعنی تمدن نوین اسلامی نیز نقش اساسی و محوری دارند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Software Roles of Wilayat al-Faqih and Governmental Jurisprudence in the Formation of the New Islamic Civilization

نویسندگان [English]

  • Sayyid Ahmad Khatami 1
  • Mohammad Hassan Dehghan 2
  • Reza Moghiseh 3
1 Professor of Qom Seminary, Qom, Iran
2 Assistant Professor of Management, Higher National Defense University, Tehran, Iran
3 PhD in Future Studies, Higher National Defense University, Tehran, Iran
چکیده [English]

According to the thought of Imam Khamenei, formation of the new Islamic civilization is the ultimate goal of the Islamic Revolution. On the other hand, at the time of the Major Occultation and based on the theory of Wilayat al-Faqih, being an Islamic government and as a result the formation of the new Islamic civilization depends on the sovereignty of Wali al-Faqih and the realization of this important issue is possible in the light of utilizing governmental jurisprudence. However, the question is: What are the roles of Wilayat al-Faqih and governmental jurisprudence in the formation of the new Islamic civilization in the thought of Imam Khamenei?
The present article aims at describing the role of governmental jurisprudence and Wilayat al-Faqih in the formation of the new Islamic civilization based on the thought of the Supreme Leader of the Revolution, to do so, this role was analyzed in the thought of Ayatollah Khamenei by using thematic and content analysis method.
The findings show that in the intellectual system of Imam Khamenei, as Wilayat al-Faqih and governmental jurisprudence approach were necessary and fundamental in the realization of the first and second stages of the Islamic Revolution (Revolution and Islamic System), they play basic and fundamental roles in the realization of the last stage of the five stages of the Revolution, i.e. the new Islamic civilization.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Governmental Jurisprudence
  • Wilayat al-Faqih
  • New Islamic Civilization
قرآن کریم.
موسوی خمینی، سیدروح‌الله (1387). ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ.
ـــــــــــــــــــــ (1378). صحیفه نور، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ.
امام خامنه‌ایa، حدیث ولایت (مجموعه بیانات، پیام‌ها و رهنمودها)، تهران، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ایa و مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
اسلامی، رضا (1387). اصول فقه حکومتی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
اراکی، محسن (اردیبهشت و خرداد 1391). تدوین هنجارهای حکومت اسلامی، سوره اندیشه، ش 58 و 59.
جان‌احمدی، فاطمه (1386). تاریخفرهنگوتمدناسلامی، قم، معارف.
برنال، جان (1354). علمدرتاریخ، ترجمه ح اسدپور پیرانفر و کامران فانی، تهران، امیرکبیر.
جوادی آملی، عبدالله (1378). ولایت فقیه؛ ولایت فقاهت و عدالت، قم، اسراء.
جوهری، اسماعیل بن حماد (1378ق). الصحاح، تحقیق احمد عبد الغفور عطار، بیروت، دار العلم للملایین.
خرمشاد، محمدباقر (پاییز 1392). «انقلاب اسلامی، بیداری اسلامی و تمدن نوین اسلامی»، فصلنامۀ راهبرد فرهنگ، ش 23.
ذوالفقاری، محمد و سیدمهدی سیدیان (1391). «فقه حکومتی؛ چیستی، چرایی و چگونگی»، فصلنامۀ معرفت سیاسی، س 14، ش 1.
ردادی، محسن، اصغر افتخاری و جلال درخشه (1394). «تحلیل مضمونی اعتماد در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای»، دوفصلنامۀ جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س 6، ش 3.
شیخ‌زاده، محمد (1391). «الگوی رهبری خدمتگزار مبتنی بر دیدگاه امام خمینیŠ»، دوفصلنامه اسلام و مدیریت، س 1، ش 1.
ضیائی‌فر، سعید (1391). درآمدی بر رویکرد حکومتی به فقه (مجموعه مقالات و نشست‌ها)، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
طباطبایی، سیداحمد، محمدحسن حاجی محمره و رضا مقیسه (1395). درآمدی بر فقه حکومتی و مدیریتی با محوریت اندیشه امام خامنه‌ایa، دانشگاه جامع امام حسین†.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1388). بررسی‌های اسلامی، به کوشش هادی خسروشاهی، قم، بوستان کتاب، مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
عابدی جعفری، حسن و همکاران (پاییز و زمستان 1390). «تحلیل مضمون و شبکه مضامین؛ روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی»، دوفصلنامۀ  اندیشه مدیریت راهبردی، ش 10.
عرفان، امیرمحسن و علی بیات (تابستان 1393). «آموزه امت اسلامی در قرآن و بازاندیشی در قابلیت‌های فرهنگی و تمدنی آن»، فصلنامۀ تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، س 5، ش 15.
قوامی، سیدصمصام‌الدین (1391). فقه الاداره، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ــــــــــــــــــــــــ (1383). مدیریت از منظر کتاب و سنت، قم، دبیرخانه مجلس خبرگان، مرکز تحقیقات علمی.
کریپندورف، کلوس (1383). مبانی روش‌شناسی تحلیل محتوا، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران، نی.
مشکانی، عباسعلی (بهار 1392). فقه حکومتی؛ نرم‌افزار توسعه انقلاب اسلامی، مطالعات انقلاب اسلامی، س 10، ش 32.
مشکانی، عباسعلی و عبدالحسین مشکانی (آذر 1390). «پارادایم فقه حکومتی با محوریت دیدگاه‌های آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ایa»، فصلنامۀ معرفت، ش 168.
مطهری، مرتضی (1390). امدادهای غیبی در زندگی بشر، تهران، صدرا.
ــــــــــــــــ (1390). وحی و نبوت؛ مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی، تهران، صدرا.
میرباقری، سیدمحمدمهدی (7/3/1392). جلسات درس خارج، جلسه ششم، دسترسی در: www.mirbaqeri.ir.
نرم افزار مطهر (نگارش 3.1) (بی‌تا). نمایه موضوعی و متن 89 جلد از آثار علامه شهید آیت‌الله مرتضی مطهری، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
نوری، حسین بن محمدتقی (1408ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البیت‰.