تبیین عناصر وجودی سازنده تمدن نوین اسلامی «با الگوگیری از دوسویه تمدن نبوی و مهدوی»

نوع مقاله : مقاله ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 دانش آموخته دکتری مبانی نظری اسلام دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

واضح است حرکت در مسیر تمدن‌سازی و ارائه هر طرح و نظریه‌ای در این باب، مبتنی بر فهم دقیق سازه‌ های تمدن و عناصر تمدن‌ساز است. برای رهیافت به این مهم، تلاش کرده‌ایم با روشی تحلیلی و رویکردی انتقادی ضمن تأمل در آرا و اندیشه‌ های نظریه‌ پردازان تمدنی و در پرتو دوسویه تمدنی خود یعنی تمدن نبوی و تمدن مهدوی، نخست با تمایز نهادن میان عناصر ایجادی و عناصر وجودی تمدن‌ ساز، به دانش تمدنی خود غنای بیشتری بخشیم و پاره‌ای از ابهامات و غبارها بر رُخ سازه‌ های تمدن نوین اسلامی را رفع کنیم و در وهله بعد با تقسیم قسم اخیر ذیل دو عنوان کلی مؤلفه‌های سخت‌افزار و مؤلفه‌های نرم‌افزار، به بیان صریح مصادیق هریک بپردازیم. در همین راستا و در مقام تبیین مؤلفه‌های نرم‌افزار تمدن‌ساز با بیان عناصر شش‌گانه وجود عدالت اجتماعی، حاکمیت اخلاق کریمانه، آرامش روحی و روانی، امنیت اجتماعی، رفاه عمومی و وحدت و هم‌بستگی میان مسلمانان در طرح‌واره‌ای نوین، هندسه مدنیت جدید منطبق با آموزه‌های اسلامی را ترسیم کرده‌ایم.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the Existential Elements of the New Islamic Civilization “by Modeling from the Two-Sided Civilization of the Prophet and Imam Mahdi”

نویسندگان [English]

  • Hesam al-Din Khalatbari Limaki 1
  • Mohammad Pour Abbas 2
1 Associate Professor of Islamic Studies, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
2 Graduated with a PhD in theoretical foundations of Islam from Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
چکیده [English]

It is obvious that moving on the path of forming a civilization and presenting a plan and theory in this regard is based on a close understanding of the components of civilization and elements which construct it. In order to reach this goal, by using an analytic method and a critical approach, while investigating the ideas and thoughts of theoreticians of civilization and in the light of the two-sided civilization of the Prophet and Imam Mahdi, we have tried to, first, make a distinction between elements which construct civilization and the existential elements of civilization, deepen our understanding of civilization and solve some of the ambiguities regarding the elements of the new Islamic civilization and second, to divide the latter to two general categories of software and hardware components and explicitly mention their instances. In this regard and in explaining the software components, we have sketched the geometry of the new civilization in a new pattern which is in line with the Islamic teachings by mentioning the six elements of the existence of social justice, sovereignty of benevolent ethics, mental and psychological peace, social security, public welfare and unity and integrity among Muslims.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • New Islamic Civilization
  • Mahdavi Civilization
  • Software Components
  • Hardware Components
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
صحیفه سجادیه.
ابن ابی زینب نعمانی، محمد بن ابراهیم (1397ق). الغیبة للنعمانی، تهران، نشر صدوق.
ابن بابویه قمی (شیخ صدوق)، محمد بن على ‏(1362). الخصال، قم، جامعه مدرسین.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1395ق). کمال الدین و تمام النعمه، تهران، اسلامیه.
اربلی، علی بن عیسی (1381ق). کشف الغمة فی معرفة الأئمة، تبریز، بنی‌هاشمی.
انوری، حسن (1387). فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن.
بابایی، حبیب‌الله (1393). کاوش‌های نظری در الهیات و تمدن، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
بحرانی، سیدهاشم (1378ق). الإنصاف فی النصّ على الأئمة الإثنی عشر‰، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
بنسن، هربرت (1384). آرامش بی‌کران، ترجمه سیدرضا جمالیان، تهران، نسل نواندیش.
بن نبی، مالک (1407ق). شروط النهضۀ، دمشق، دار الفکر.
پورعباس، محمد و محمدرضا ابراهیم‌نژاد (1396). «واکاوی مفهوم تمدن نوین اسلامی با رویکرد معناشناختی»، دوفصلنامه پژوهش‌های تمدن نوین اسلامی، ش 1.
توین‌بی، آرنولد (1376). بررسی تاریخ تمدن (خلاصه دوره دوازده‌جلدی)، ترجمه محمدحسین آریا، تهران، امیرکبیر.
جعفری، محمدتقی (1385). ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
خامنه‌ای، سیدعلی (1/1/1373)، پیام به مناسبت حلول سال 1373، دسترسی در: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری به آدرس .www.Leader.ir
ــــــــــــــــــ (14/7/1379). بیانات در جمع اساتید، فضلا و طلاب حوزه علمیه قم در مدرسه فیضیه، دسترسی در: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری به آدرس: .www.Leader.ir
ــــــــــــــــــ (6/6/1390). بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیئت دولت، دسترسی در: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری به آدرس: .www.Leader.ir
ــــــــــــــــــ (23/7/1391). بیانات رهبر معظم انقلاب در جمع دانشجویان، دانش‌آموزان و سایر جوانان خراسان شمالی، دسترسی در: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری به آدرس: .www.Leader.ir
خسروپناه، عبدالحسین (1394). کلام نوین اسلامی: اسلام‌شناسی، تمدن‌شناسی و معادشناسی، قم، تعلیم و تربیت اسلامی.
دورانت، ویلیام جیمز (1390 الف). تاریخ تمدن (مشرق‌زمین: گاهواره تمدن)، ترجمه احمد آرام، ع. پاشایی و امیرحسین آریان‌پور، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ـــــــــــــــــــــ (1390 ب). تاریخ تمدن (عصر ایمان، بخش اول)، ترجمه ابوطالب صارمی و ابوالقاسم پاینده، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
رضایی، عبدالعلی (1391). مهندسی تمدن اسلامی (موانع و الزامات)، قم، کتاب فردا.
سوروکین، الکساندر پیتریم (1377). نظریه‌های جامعه‌شناسی و فلسفه‌های نوین تاریخ، ترجمه اسدالله (امیر) نوروزی، تهران، حق‌شناس.
شریعتی، علی (1370). تاریخ تمدن، تهران، قلم، ج 1.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1388). تعالیم اسلامی، قم، مؤسسه بوستان کتاب.‏
ــــــــــــــــــــــــــــ (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن‏، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرسی، حسن بن فضل ‏(1412ق). مکارم الأخلاق، قم، الشریف الرضى‏.
طوسی، محمد بن حسن (1414ق). الأمالی، قم، دار الثقافة.
ـــــــــــــــــــــــــ (1411ق). کتاب الغیبة للحجة، قم، دار المعارف الإسلامیة.
قدوسى‌زاده، حسن (1390)، اصطلاحات سیاسى، فرهنگى و...، قم، دفتر نشر معارف.
کفعمی، ابراهیم بن علی (1405ق). المصباح للکفعمی (جنة الأمان الواقیة)، قم، دار الرضی (زاهدی).
کلینى، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
لینتن، رالف (1388). سیر تمدن، ترجمه پرویز مرزبان، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الانوار الجامعۀ لدرر أخبار الأئمۀ الأطهار، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
معین، محمد (1360). فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر.
ابن نعمان عکبری بغدادی (شیخ مفید)، محمد بن محمد (1413ق). الإرشاد فی معرفةحجج اللّه على العباد، قم، کنگره شیخ مفید.
ولاهوس، اولیویا (1357)، درآمدی بر انسان‌شناسی، ترجمه سعید یوسف، تهران، مرکز نشر سپه.
هانتینگتون، ساموئل (1384). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، علم.