ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه فقه در تمدنسازی اسلامی از دیدگاه امام خمینی (ره)
تمدنسازی و طرح ایدههای کارکردگرا در ساخت تمدن، یکی از آرمانهای بزرگ حاکم بر ایدئولوژیهای جهان از گذشته تا به امروز بوده است. تمام مکاتب فکری با ادعای ساخت جامعهای متمدن که از توان رفع نیازهای جوامع انسانی برخوردار است، به بسط نظریههای تمدنی اقدام کردهاند. دین اسلام یکی از این مکاتب فکری است که از زمان ظهور تاکنون، توانسته است پتانسیل اندیشگانی خود را با تکیه بر منبع وحی در جهت ایجاد تمدنی الهی-انسانی به منصه ظهور برساند. این دین با هدف انتظامبخشی به ساحت زندگی انسان در دو بعد فردی و اجتماعی در چهارچوب تمدن، اهتمام ویژهای به علوم مبذول داشته است. فقه یکی از علوم دارای اهمیت در تمدنسازی اسلامی است که در همه ادوار تاریخ اسلام، بهعنوان یک ابزار بنیادین در تمدنسازی مورد استفاده قرار گرفته است. این علم با ارائه نظریاتی در دو بعد خرد (شخصی) و کلان (انسان، جامعه و جهان)، مهمترین دانش بومی اسلام است که توان تأسیس تمدن را داراست. امام خمینی از اندیشمندان اسلامی در عصر معاصر هستند که همت خود را بر آن داشتند تا روشی را با تکیه بر دانش فقه به منظور احیای تمدن اسلامی ارائه دهند.مقاله پیش رو با روشی توصیفی-تحلیلی تلاش دارد کارکرد فقه را در تمدنسازی اسلامی با تکیه بر مبانی فکری امام خمینی مورد بحث قرار دهد. یافتههای پژوهش نشان میدهد: 1. فقه بهعنوان یکی از مبانی اصلی اندیشه امام خمینی نقش اساسی را در ایجاد این تمدن برعهده دارد؛ 2. در اندیشه امام خمینی محدود ساختن فقه در امور فردی، در مخالفت قطعی با هدف شارع از وضع احکام بوده است؛ 3. امام خمینی حکومت در اسلام را مصداق عینی فقه در حل بحرانهای جامعه و نشاندهنده جنبه عملى فقه میدانند؛ 4. در نظر حضرت امام، هدف شارع از وضع احکام در کنار نظمبخشی و قانونمداری در رفتار فردی، حمایت از ساختن جامعهای همراه با قانون (شرع) است که این جامعه به ساختن تمدن شایسته انسان الهی مبادرت ورزد.
https://sjs.isri.ac.ir/article_140733_9c0cff172dcb2ba2d065f32f988b3e7a.pdf
2022-02-20
11
30
اسلام
تمدن
امام خمینی
فقه
حسین
آشوری
hosseinashoori266@yahoo.com
1
دانش آموخته دکتری ادبیات عرب دانشگاه خوارزمی، کرج، ایران
AUTHOR
ابوالفضل
تاجیک
a.tajik1100@gmail.com
2
استادیار ادیان و عرفان دانشگاه بین المللی اهل بیت، تهران، ایران
AUTHOR
مهدی
محمدی
m.mohamadi.abu@gmail.com
3
استادیار تاریخ اسلام دانشگاه بین المللی اهل بیت، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
اکبری، کمال (1391). «ظرفیتهای فقه سیاسی برای نظامسازی»، مطالعات انقلاب اسلامی، س 9، ش 30، پاییز، ص 41-58.
2
الویری، محسن (1395). «درآمدی بر ظرفیتسنجی تمدنی آیات فقهی قرآن»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، س 7، ش 24، پاییز، ص 7-33.
3
الویری، محسن و سیدرضا مهدینژاد (1392). «رابطه دین و تمدن در اندیشه مالک بن نبی»، تاریخ و تمدن اسلامی، س 9، ش 18، ص 163-191.
4
ـــــــــــ (1397). «رابطۀ اسلام و تمدن در اندیشۀ امام خمینی»، اسلام و مطالعات اجتماعی، س 6، ش 2، پاییز، ص 7-29.
5
تهانوى، محمد (1418ق). کشاف اصطلاحات الفنون، بیروت، دار الکتب العلمیه.
6
الجابری، محمد عابد (1376). «دانش فقه: بنیاد روششناختی عقل عربی–اسلامی»، ترجمه محمدمهدی خلجی، نقد و نظر، ش 4، پاییز، ص 114-140.
7
جناتی، محمد ابراهیم (1373). «أدوار الفقه الإسلامی الإمامی نشأته، عوامل تطوره و أدواره»، نشریة الفکر الإسلامی، ش 5، ص 31-45.
8
جوادی آملی، عبدالله (1384). انتظار بشر از دین، قم، مرکز نشر اسراء.
9
حاید، فریده (2018م). «مقصد التعارف وأثره فی القانون الدولی الإسلامی»، إسلامیة المعرفة (مجلة الفکر الإسلامی المعاصر)، العدد 92، ص 113-148.
10
حسینزاده، علىمحمد (1388). فقه و کلام، قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى.
11
حلمیزاده، حمید (2002م). ثورة الفقیه و دولته، قراءات عالمیة فی مدرسة الإمام الخمینی، دمشق، مؤمن قریش.
12
خراسانی، رضا (1392). «روششناسی فقه حکومتی در سپهر اندیشه فقهی-سیاسی امام خمینی»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، س 3، ش 9، زمستان، ص 47-68.
13
موسوی خمینى، سیدروحالله (1389). صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
14
ـــــــــــــــ (1397). ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
15
دورانت، ویل (بیتا). قصة الحضاره، ترجمه زکی نجیب محفوظ، لبنان، دار الجیل.
16
دهقانی، سیدامیرحسین و حسن حضرتی (1392). «درک متأخر مسلمانان از تمدن»، پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی، س 46، ش 2، زمستان، ص 173-194.
17
راغب اصفهانی، حسین (1979م). مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، بیروت، الدار الشامیه.
18
سبحانی، جعفر (1406ق). «تطور فقه نزد شیعه»، مجله تراثنا، س 1، ش ۲، ص ۱۵-۳۴.
19
سپهری، محمد (1385). تمدن اسلامی در عصر امویان، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
20
سقازاده، مهدی (1396). «بررسی مسیر تحقق تمدن اسلامی در نگاه فقه»، بلاغ مبین، ش 52 و 53، پاییز و زمستان، 129-160
21
سمحرانی، اسعد (1369). مالک بن نبی؛ اندیشمند مصلح، ترجمه صادق آیینهوند، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
22
سیدباقری، سیدکاظم و بتول ملاشفیعی (1394). «فقه سیاسی: الگوی دانش بومی اسلامی»، مجموعه مقالات کنگره بینالمللی علوم انسانی اسلامی، دوره دوم، ش 5، ص 11-34.
23
شمسالدین، محمدمهدی (1997م). الاجتهاد و الحیاه، قم، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه.
24
طباطبایی بروجردی، حسین (1362). البدر الزاهر فی صلاة الجمعه و المسافر، قم، دفتر تبلیغات اسلامى.
25
طباطبائی، سیدمحمد حسین (1371). المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه محمدباقر همدانی، قم، جامعه مدرسین.
26
ابن مکى عاملى، محمد (شهید اول) (1419ق). ذکرى الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت علیهمالسلام.
27
العلام، مهند یوسف (2017م). مقدمات فی اصول فلسفة الدین: الفلسفة الدینیه.
28
عماره، محمد (2006م). فی فقه الحضارة الإسلامیه، مصر، مکتبة الشروق الدولیه.
29
عندلیب، حسین و عابدین سیاحت اسفندیاری (1394). «جایگاه مبانی و عناصر "فقه تمدنساز" در مواجهه با جهانیسازی»، اولین کنفرانس بینالمللی نقش مدیریت انقلاب اسلامی در هندسه قدرت نظام جهانی (مدیریت، سیاست، اقتصاد، فرهنگ، امنیت، حسابداری).
30
الغافری، نبیل بن معیوف بن ظفیر (2010م). الفقه الحضاری: الواقع و الطموح، ندوة تطویر العلوم الفقهیه (الفقه الحضاری، فقه العمران)، سلطنة عمان.
31
غزالی، محمد بن محمد (1375). إحیاء علوم الدین، بیروت، دارالکتب العربیه.
32
غفاریپور، یونس (1393). «درآمدی بر نقش فقه عصر تشریع در بسترسازی تمدن اسلامی»، کنگره بینالمللی فرهنگ و اندیشه دینی، ص 708-730.
33
کلینی، محمد بن یعقوب (1342). أصول الکافی، شرح محمد صالح بن احمد مازندرانی، تهران، المکتبة الاسلامیة للنشر والتوزیع.
34
متولی امامی، سیدمحمد حسین (1394). جستارهایی نظری در باب تمدن اسلامی، قم، دفتر نشر معارف.
35
مجلسى، محمد باقر (1403ق). بحار الانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء.
36
مشکانی سبزواری، عباسعلی و ابوالفضل سعادتی (1392). «فقه حکومتی؛ نرمافزار توسعه انقلاب اسلامی»، مطالعات انقلاب اسلامی، س 10، ش ۳۲، بهار، ص ۹۷-۱۱۸.
37
مشکانی سبزواری، عباسعلی و محسن الویری (1390). «درآمدی بر سنجش ظرفیتهای تمدنسازی فقه»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، س 2، ش 3، تابستان، ص 145-182.
38
مشکانى سبزوارى، عباسعلى و سیدمحمد فقیه (1391). «فقه معطوف به تمدن»، معرفت، س21، ش 182، زمستان، ص 27-46.
39
مطهری، مرتضی (1359). خدمات متقابل اسلام و ایران، قم، صدرا.
40
السیوری مقداد، فاضل (1403ق). ضد القواعد الفقهیه، قم، مکتبة آیة الله مرعشى نجفى.
41
المنتظری، الشیخ حسین علی (1415ق). دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیه، قم، نشر تفکر.
42
مهدوی، اصغرآقا و مهدی سقازاده (1394). «بررسی و تحلیل نقش و جایگاه دانش فقه در تمدنسازی»، پژوهشنامه میانرشتهای فقهی، س 4، ش 1، پاییز و زمستان، ص 43-58.
43
میرباقری، سیدمحمدمهدی (1396). درآمدی بر رویکردهای فقه حکومتی، قم، تمدن نوین اسلامی.
44
هدایتی، محمد (1394). «تأثیر جدایی فقه و اخلاق در ضعف فرهنگ اخلاقی در تمدن اسلامی»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، س 6، ش ۲۰، پاییز، ص ۷-۲۸.
45
ORIGINAL_ARTICLE
کارآمدی سیره معصومان در شکل گیری تمدن نوین اسلامی
نقش و اهمیت سیرۀ معصومان در عرصههای گوناگون زندگی انسان بارها از سوی کارشناسان مورد مطالعه قرار گرفته و گاه از آن بهعنوان منبعی مهم در تبیین سازوکار تمدن نوین اسلامی یاد شده است؛ هدف نوشتۀ پیشرو بهرهگیری از مطالعات یادشده، با رویکردی تحلیلی، برای بررسی نقش سیرۀ معصومان در شکلگیری تمدن نوین اسلامی است. برآیند پژوهش گویای آن است که تناسب ویژگیهای رفتاری ائمه با مؤلفههای بنیادین تمدن نوین اسلامی، اهمیت و تأثیر روش الگویی در تحقق تمدن نوین اسلامی و امکان بهرهبرداری از منابع سیره در فقه، نشاندهنده ماهیت کارامد و بیبدیل سیرۀ معصومان در پیریزی شالودۀ تمدن نوین اسلامی است.
https://sjs.isri.ac.ir/article_87966_22a14f901aca6f67d2322c9e04302e33.pdf
2022-02-20
31
52
تمدن نوین اسلامی
سیرۀ معصومان
سبک زندگی اسلامی
روح الله
توحیدی نیا
roholahtohidi@yahoo.com
1
دانشآموختۀ حوزۀ علمیۀ قم و دکتری تاریخ اسلام دانشگاه تهران، تهران، ایران
AUTHOR
قرآنکریم.
1
نهجالبلاغه (1386). تهران، بنیاد نهجالبلاغه.
2
صحیفۀ سجادیه(1391). تهران، سروش.
3
آشوری، داریوش(1381). تعریف و مفهوم فرهنگ، تهران، آگه.
4
آقانوری، علی(1388). امامان شیعه و وحدت اسلامی، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب.
5
ابن ابی جمهور، محمد بن زین الدین(1362). عوالیاللئالی.
6
ابن منظور، محمد بن بکر(1407ق). لسانالعرب، بیروت، دارصادر.
7
احمدوند، فردین(1392). «نقش علم اخلاق اسلامی در توسعه اسلامی- ایرانی»، الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، ش 3.
8
باندورا، آلبرت(1372). نظریه یادگیری اجتماعی، تهران، راهگشا.
9
بستانی، قاسم(1386). معیارهای شناخت احادیث ساختگی، خوزستان، رسش.
10
توحیدینیا، روحالله و نعمتالله صفری فروشانی، (1394). «بررسی تحلیلی تاریخنگاری روایی امامیه تا نیمه قرن پنجم» فصلنامه تاریخ اسلام، ش 64.
11
توین بی، آرنولد(1353). تمدن در بوته آزمایش، ترجمۀ ابوطالب صارمی، تهران، امیرکبیر.
12
الجابری، محمد عابد(1376). «دانش فقه، بنیاد روششناختی نقد عربی- اسلامی»، فصلنامه نقد و نظر، ش 4.
13
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1393). نقد عقل عربی، ترجمۀ سیدمحمد آل مهدی، تهران، نسل آفتاب.
14
جاودان، محمد(1386). «نقش معنویت و عقلانیت رسول خداوند در پیشبرد اسلام»، میثاق امین، ش 3.
15
جباران، محمدرضا(1390). «ضرورت اخلاقمداری در تولید علم با تکیه بر منابع اخلاق اسلامی»، فصلنامه قبسات، ش 62.
16
جعفری، یعقوب(1389). «فقهالسیرهنویسی شیوهای نوین در تاریخنگاری اسلامی»، تاریخ در آینه پژوهش، ش 25.
17
جعفریان، رسول(1376). منابع تاریخ اسلام، قم، انصاریان.
18
جمعی از نویسندگان(1380). «عقلانیت در تمدن اسلامی» مجلۀ حوزه، ش 103 و 104.
19
حاجیدهآبادی، محمدعلی(1380). «آسیبشناسی روش اسوهپردازی در تربیت دینی»، فصلنامه پژوهشهای تربیت اسلامی، ش 6.
20
حرعاملی، محمدبنحسن(1389). پیراستگی معصوم از فراموشی و خطا، ترجمۀ محمد اصغرینژاد، قم، ادیان.
21
حسنی، هاشم(1388). الموضوعات فی الآثار و الاخبار، بیروت، دار التعارف.
22
حسینیان، حامد(1393) «سیرۀ پویا»، مجموعه مقالات همایش سبک زندگی اهلبیت، مجمع جهانی اهلبیت.
23
حلی، حسن بن یوسف(1382)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، قم، جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
24
خامنهای، سیدعلی(18/9/1376). بیانات در هشتمین اجلاس سران کشورهای اسلامی.
25
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (9/12/1379). بیانات در جمع دانشجویان و اساتید دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
26
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (15/9/1381). بیانات در خطبههای نماز عید فطر.
27
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (20/8/1385). بیانات در دیدار با مردم شاهرود.
28
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (22/3/1388). بیانات در دیدار طلاب مدرسه علمیه آیتاللّه مجتهدی.
29
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (29/4/1388). بیانات در سالروز عید مبعث.
30
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (13/12/1388). دیدار جمعی از مردم و مسئولان نظام.
31
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (25/3/1390). بیانات در دیدار جمعی از شاعران آیینی.
32
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (26/6/1390). بیانات در اجلاس بینالمللی بیداری اسلامی.
33
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (26/4/1391). بیانات در دیدار اعضای ستاد کنگره حضرت آیتاللّه سیدعلی قاضی.
34
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (23/7/1391). بیانات در دیدار جوانان استان خراسان شمالی.
35
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (14/6/1392). بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری.
36
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (8/10/1394). بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی.
37
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (20/12/1394). بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان.
38
خمینی، روحالله (1374). صحیفۀ نور، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
39
رستمیان، محمدعلی(1381). حاکمیت سیاسی معصومان، دبیرخانۀ مجلس خبرگان.
40
رضایی، عبدالعلی(1391). مهندسی تمدن اسلامی، تهران، کتاب فردا.
41
رهبری، حسن(1394). بازاندیشی در علم امام، تهران، کویر.
42
سلطانی رنانی، مهدی(1385). «اسوهپذیری و شیوههای آن از منظر قرآنکریم»، فصلنامه فرهنگ کوثر، ش 66.
43
شاملی، نصرالله و علی بنائیان، (1389). «تبیین میدان معناشناختی عصمت در نهجالبلاغه»، فصلنامه پژوهشهای نهجالبلاغه، ش 26 و 27.
44
شبدینی، محمد و دیگران(1394)، مؤلفهها و شاخصههای سبک زندگی اسلامی، قم، زمزم هدایت.
45
شریفی، حسین(1393). روشهای نهادینهسازی سبک زندگی اسلامی در سیره و سخن اهلبیت، مجموعهمقالات سبک زندگی اهلبیت، مجمع جهانی اهلبیت.
46
شهیدثانی، زین الدین بن علی (1378). شرح لمعه، قم، ترجمه علی شیروانی، دارالعلم.
47
صدوق، محمد بن علی(1373). عیون اخبارالرضا، نشر صدوق، ج 2.
48
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (بی تا). من لایحضره الفقیه، قم، جامعۀ مدرسین.
49
طباطبائی، محمدحسین(1374). تفسیر المیزان، قم، جامعۀ مدرسین حوزه علمیه قم.
50
طبرسی، احمد بن علی(1403ق). الاحتجاج، قم، مرتضی.
51
طبرسی، حسن بن فضل(1370). مکارم الاخلاق، قم، شریف رضی.
52
طوسی، محمدبنمحمد(1391)، اخلاق ناصری، تهران، ایرانسال.
53
طوسی، محمد بن حسن(1413ق). مبسوط، مشهد، آستان مقدس رضوی، ج2.
54
عالمزاده نوری، محمد(1390). استنباط حکم اخلاقی از سیره و عمل معصوم، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
55
عاملی، جعفر مرتضی(1389). شهر اسلامی، قم، بوستان کتاب.
56
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1427ق). الصحیح من سیرة النبی الاعظم، بیروت، المرکز الاسلامی للدراسات.
57
عسگری، مرتضی(1361). نقش ائمه در احیای دین، تهران، کوکب.
58
غزالی، محمد بن محمد(1375). احیاء علوم الدین، بیروت، دارالکتب العربیة.
59
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1408ق). فقه السیرة النبویة، قاهره، دارالکتب الحدیثة.
60
فیض کاشانی، محمدمحسن(1373). وافی، اصفهان، مکتبه امیرالمومنین.
61
قراملکی، احد(1383). «خاستگاه اخلاق پژوهش»، دوفصلنامه آیینه میراث، ش 27.
62
قطب، محمد(1362). روش تربیتی اسلام، تهران، انجام کتاب.
63
قمی، عباس(1423ق). الغایة القصوى فی ترجمة العروة الوثقى، قم، صبح پیروزى، ج 1.
64
کاویانی، محمد(1392). سبک زندگی اسلامی و ابزار سنجش آن، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
65
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1393). «روششناسی استخراج سبک زندگی اسلامی از سیرۀ اهلبیت»، فصلنامه سیاست متعالیه، ش 6.
66
کرکی، علی بن حسین(1408ق). جامع المقاصد، تهران، موسسة آل البیت، ج 1.
67
کشی، محمد بن عمر(1382). اختیار معرفة الرجال، دانشکده الهیات و معارف اسلامی مشهد.
68
کلینی، محمد بن یعقوب(1362). کافی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
69
کورانی، علی(1423ق). الحق المبین فی معرفة المعصومین، تهران، دارالفقه.
70
کولمن، جان(1375). کمیته سیصد، کانون توطئه جهانی، ترجمۀ یحیی شمس، تهران، چاپ فیروزه.
71
متقی هندی، علی بن حسام(1409ق). کنز العمال، بیروت، موسسة الرساله، ج 1.
72
محاجرنیا، محسن(1391). «مبانی و اصول مدیریت متعالی در اندیشه علوی»، مجموعه مقالات همایش ملی مدیریت علوی، دانشگاه پیام نور.
73
مسائلی، مهدی(1390)، پیشوایان شیعه پیشگامان وحدت، مشهد، سپیده باوران.
74
مشکانی سبزواری، عباسعلی و سیدمحمد فقیه (1391). «فقه معطوف به تمدن»، فصلنامه معرفت، ش 182.
75
مصباح یزدی، محمدتقی(1394). خودشناسی برای خودسازی، قم، مؤسسۀ آموزشی امام خمینی.
76
مطهری، مرتضی(1368). دهگفتار، تهران، صدرا.
77
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1384). مجموعه آثار، تهران، صدرا.
78
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1370). اسلام و مقتضیات زمان، تهران، صدرا.
79
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1368). سیری در سیرۀ نبوی، تهران، صدرا.
80
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1389). سیری در سیرۀ معصومین، تهران، صدرا.
81
مظاهری سیف، حمیدرضا(1387). «راهکارها و مدلهای توسعه معنویت اسلامی»، فصلنامه اخلاق، ش 13 و 14.
82
دبس، موریس(1370). مراحل تربیت، ترجمۀ علیمحمد کاردان، تهران، دانشگاه تهران.
83
مؤمنی، محمدحسن(1392). امامت از نگاه عقل و معرفت دینی، اصفهان، دلیل ما.
84
نجفی، محمد حسن(1413ق). جواهرالکلام، بیروت، دار احیاء التراث العربیة، ج 19.
85
نصر، سیدحسین(1968م). علم و تمدن در اسلام، ترجمۀ احمد آرام، تهران، خوارزمی.
86
واسطی، علی بن محمد(1418ق). عیون الحکم و المواعظ، قم، دارالحدیث.
87
ORIGINAL_ARTICLE
کارکردهای دانشگاهها در مراحل تمدنسازی نوین اسلامی
در طول تاریخ، مراکز علمی مهمترین پیشران تمدنسازی بودهاند، اما با روند فراگیر شدن رسانههای اجتماعی، سازمانی شدن و محدود شدن برخی دانشگاهها به مباحث کاربردی و تجارت و ارائه خدمات خاص، امکان عقب ماندن یا حذف دانشگاهها از چرخه تمدنسازی وجود دارد. این در حالی است که کارکردگرایی عامل بقای نهادها در حال و آینده است. بررسی اغلب منابع نشان میدهد دانشگاهها دو کارکرد مشترک تربیت و تولید علم را برای تمدنسازی نوین اسلامی دارند. در این تحقیق 27 کارکرد تمدنی دانشگاهها از سی نمونه خبره جامعه آماری، به تناسب لایههای چهارگانه تحلیل لایهای علتها و به تفکیک دولت، جامعه و تمدن نوین اسلامی پیمایش و در همین قالب برای دانشگاهها تبیین و چیدمان شدهاند. کارکردهای چهارلایه و سهمرحله به هم وابستهاند و همپوشانی دارند، اما کارکردهای مرحله دولت اسلامی از اهمیت و اولویت بیشتری برخوردارند.دانشگاهها باید کارکردهای خود را در این موقعیت از انقلاب اسلامی، بازتعریف و بازمهندسی کنند. با کارکردها نباید تشریفاتی و شعاری برخورد کرد، بلکه هریک از کارکردها باید در تمام اسناد بالادستی، ساختارها و فرایندهای دانشگاهها به طور سیستمی نهادینه شود.
https://sjs.isri.ac.ir/article_140694_097ef0880150c5f46c1a0d47799f47df.pdf
2022-02-20
53
90
تمدن نوین اسلامی
دانشگاه
کارکردها
عبدالکریم
اسمعیلی
socialization2050@gmail.com
1
دانش آموخته دکتری آینده پژوهی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران ایران
LEAD_AUTHOR
رضا
مقیسه
rema59@chmail.ir
2
دانش آموخته دکتری آینده پژوهی دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران، ایران
AUTHOR
حسین
نادری منش
naderman@modares.ac.ir
3
استاد بیوفیزیک دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
AUTHOR
بیانات امام خامنهای، دسترسی در: www.khamenei.ir.
1
افروغ، عماد (1383). درآمدی بر آزاداندیشی و نظریهپردازی در علوم دینی، قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، دفتر اول.
2
ایمان، محمد تقی (1394). فلسفه روش تحقیق در علوم انسانی، قم:، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
3
جعفری، محمدتقی (1373). فرهنگ پیرو، فرهنگ پیشرو، تهران، علمی و فرهنگی.
4
جمالی، مصطفی (1393). «مهندسی تمدن اسلامی از منظر سید منیرالدین حسینی الهاشمی»، فصلنامه نقد و نظر، س 19، ش2، تابستان، ص 174-194.
5
خرمشاد، محمدباقر (1392). «انقلاب اسلامی، بیداری اسلامی و تمدن نوین اسلامی»،فصلنامه راهبرد فرهنگ، س5، ش 23، پاییز، ص127-154.
6
ذاکری، علیاکبر (1380). «هجرت و افول تمدّنها در قرآن»، فصلنامه حوزه، س 18، ش 105 و 106، ص 20-89.
7
ذوالفقارزاده، محمدمهدی؛ و علیاصغر سعدآبادی(1393). «بازتعریف کارکردهای اصلی دانشگاه در جامعه بر اساس آرمانهای اسلامی در اندیشه امام خمینی»، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج.، س 17، ش 65 ، زمستان، ص5-31.
8
رزاقی، افشین (1381). نظریههای ارتباطات اجتماعی، تهران، پیکان.
9
ساروخانی، باقر (1370). دایرةالمعارف علوم اجتماعی، تهران، کیهان.
10
سعیدی روشن، محمدباقر (1393). «شاخصهای تمدّن اسلامی بر اساس آموزههای قرآن کریم»، فصلنامه آموزههای قرآنی، س 11، ش ١9، بهار و تابستان، ص 61-82.
11
سورین، ورنر؛ و تانکارد، جیمز (1386). نظریههای ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران، دانشگاه تهران.
12
عنایتالله، سهیل (1388). پرسش از آینده؛ آیندهپژوهی به مثابه ابزار تحول سازمانی و اجتماعی، ترجمه مسعود منزوی، تهران، مرکزآینده پژوهی علوم و فناوری دفاعی .
13
غنچی، مستانه؛ و حسینی، محمود؛ حجازی، یوسف(1391). «تحلیل عاملی مؤلفه های مدیریتی تأثیرگذار بر کیفیت آموزش عالی»، پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی، س 5، ش 18، تابستان، ص 18-1.
14
فوزی، یحیی و محمودرضا صنمزاده (1391) ، «تمدن اسلامی از دیدگاه امام خمینی»، فصلنامه تاریخ و فرهنگ و تمدن اسلامی، س 3، ش 9، زمستان، ص 7-40.
15
گلن، جروم؛ و گوردون تئودور (1393). دانشنامه بزرگ روشهای آیندهپژوهیروشهای آیندهپژوهی، ترجمه مرضیه کیقبادی و فرخنده ملکیفرملکیفر، تهران، تیسا.
16
کولب، ویلیام و جولیوس (1384). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه محمد جواد زاهدی، تهران، مازیار.
17
لوکاس، هنری (1384). تاریخ تمدن ترجمه عبدالحسین آذرنگ ، تهران، سخن.
18
مخلصی، عباس (1380). «دین، فرهنگ و تمدن اسلامی»، فصلنامه حوزه، س 18، ش 106، ص 90-134.
19
موسوی خمینی، سید روح الله (1389). صحیفه نور، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی .
20
ناظمی اردکانی، مهدی و فرهاد توسکی (1394). الگوی تحول همه جانبه دانشگاه، تهران، نشر آثار فکر.
21
همایون، محمد هادی و ابراهیم خانی (1393). «تبیین حقیقیت تمدن بر اساس مبانی فلسفه و عرفان اسلامی»، دوفصلنامه دین و ارتباطات، س 20، ش 44، پاییز و زمستان، ص 185-161-185.
22
Inayatullah, Sohail (2017). Causal Layered Analysis, A Four-Level Approach to Alternative Futures, Prospective and Strategic Foresight Toolbox, April.
23
ORIGINAL_ARTICLE
مبانی انسان شناختی قرآن در تمدن سازی تربیت محور (با تکیه بر تفسیر المیزان)
تمدنسازی نوین اسلامی یکی از مهمترین گفتمانهای نوپیدا در دوران معاصر است که در پی نهضتهای اسلامی، جنبش بیداری اسلامی و شکست و رسوایی مکاتب مادی و غربی، اذهان اندیشمندان اسلامی را به خود جلب نموده است.با عنایت به اهمیت ترسیم تمدن نوین اسلامی و بایستگی استخراج علوم انسانی از قرآنکریم و نیز نظر به جایگاه تربیتمحوری تمدن اسلامی، و باتوجهبه اینکه علامه طباطبائی ابتکارهایی در مباحث تربیتی ارائه نموده است، پژوهش حاضر با بهرهمندی از شیوه تحلیل محتوا، به استخراج و استنباط مبانی ویژه تفسیر المیزان در حوزه انسانشناسی و ارتباط آن با تمدنسازی پرداخته است.برپایه مبانی قرآنیِ علامه در تفسیر المیزان، نفس انسان مسیر سلوک او بهسوی خداوند بوده و شناخت و ارزیابی مداوم آن بسیار ضروری است. نفس یا همان شخصیت انسان بستگی و پیوندی ژرف با کارکرد او داشته و حتی میتواند دچار دوگانگی شود، پدیدهای که شناسایی آن در مدیریت کلان تمدنی بسیار حائز اهمیت است. از دیگر مبانی انسانشناختی علامه دربارۀ سعادت انسان، رابطه آن با عمل، حقیقی و فطری بودن آن و هویت نسبی و مرتبهای سعادت است که شناخت و تدبیر صحیح آن از لوازم تمدنسازی تربیتمحور میباشد. درنهایت نیز هویت جمعی و استکمال اجتماعی انسان مطرح میباشد که جایگاه آن در تمدن بسیار محوری و برجسته است.
https://sjs.isri.ac.ir/article_87967_160f35ed079669ffd5dc787f3b7d1225.pdf
2022-02-20
91
112
تمدن نوین اسلامی
تمدن تربیتمحور
انسانشناسی
علامه طباطبائی
تفسیر المیزان
قرآنکریم
حکیمه
حسینی
hosseni.dolatabad@gmail.com
1
استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم و معارف قرآن، مشهد، ایران
LEAD_AUTHOR
قرآنکریم، ترجمۀ عبد المحمد آیتی.
1
ابن درید، محمدبنحسن (1988م). جمهرة اللغة، بیروت، دار العلم للملآئین.
2
ابن منظور، محمدبنمکرم (1416ق). لسان العرب، بیروت، دار التراث العربی.
3
اسماعیل بن عباد (1414ق). المحیط فی اللغة، تحقیق: محمدحسنآل یاسین، بیروت، عالم الکتب.
4
ایروانی محمود و ناصر صبحی قرامکی، علم النفس از دیدگاه دانشمندان اسلامی، تهران، سنجش.
5
باقری، خسرو (1387). درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامیایران، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
6
جان احمدی، فاطمه (1386). تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، قم، معارف.
7
جان برنال (1354). علم در تاریخ، ترجمۀ ح. اسدپور و دیگران، تهران، امیرکبیر.
8
جوادی آملی، عبدالله (بیتا)، الوحی و النبوة، قم، اسراء.
9
ـــــــــــــــــــ (1372). تحریر تمهید القواعد صائن الدین علیبنمحمدبنترکه، ج1، تهران، الزهرا.
10
ـــــــــــــــــــ (1389). تسنیم، قم، اسراء.
11
ـــــــــــــــــــ (1389). تفسیر انسان به انسان، تحقیق محمدحسین الهیزاده.
12
جوهرى، اسماعیلبنحماد (1376ق). الصحاح، تحقیق عطار، احمدعبدالغفور، بیروت، دارالعلم للملآئین.
13
حرّعاملی، محمدبنحسن (1405ق). وسائلالشیعة، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
14
دورانت، ویلیام جیمز (1365). درآمدی بر تاریخ تمدن، احمد بطحایی، تهران، سازمان انتشارات انقلاب اسلامی.
15
دورکیم، امیل (1376). تربیت و جامعهشناسی، ترجمۀ علیمحمد کاردان، تهران، دانشگاه تهران.
16
رستمینسب، عباسعلی (1388). فلسفه تربیتی ائمۀ اطهار(، کرمان، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
17
صدرالدین شیرازی، محمد (1383). علمالنفس یا روانشناسی صدرالمتألهین (ترجمه و تفسیر از سفر نفس کتاب اسفار)، ترجمۀ جواد مصلح، تهران، دانشگاه تهران.
18
طباطبائی، سیدمحمدحسین (1396ق). مجموعه مقالات و رسائل، گردآورنده سیدهادی خسروشاهی، قم، دفتر تبلیغات اسلامیحوزۀ علمیه قم.
19
ــــــــــــــــــــــــــ (1348ق). شیعه در اسلام، مقدمهنویس حسین نصر، قم، دارالتبلیغ اسلامی.
20
ــــــــــــــــــــــــــ (1417ق). المیزان فی تفسیرالقرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، مجمع مدرسین قم.
21
فخر رازى، محمد بن عمر (1420ق). مفاتیح الغیب، بیروت، داراحیاءالتراث العربی.
22
فراهیدی، خلیل بن احمد (1410ق). العین، قم، هجرت.
23
یوکیچی فوکوتساوا، (1379). نظریه تمدن، ترجمۀ چنگیز پهلوان، تهران، گیو.
24
قاضی عبدالجبارهمدانی، ابوالحسن (1965م). المغنی فی ابواب التوحید والعدل، تحقیق: محمد محمدقاسم، مراجعة ابراهیم مدکور، اشراف طه حسین، قاهرة، مطبعة عیسی البابی الحلبی.
25
کلینی، محمد بن یعقوب (1347ق). اصول کافى، تهران، المکتبة الاسلامیة.
26
لنیتون، رالف (1337). سیر تمدن، ترجمۀ پرویز مرزبان، تهران، تابان.
27
مجلسی، محمدباقر (1392ق). بحار الأنوار، تهران، المکتبة الاسلامیة.
28
مصباح یزدی، محمدتقی (1368). جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
29
مصطفوی، حسن (1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارة الثقافة و الارشاد الاسلامی.
30
مطهری، مرتضی (1387). جامعه و تاریخ، تهران، صدرا.
31
معین، محمد (1365). فرهنگ پارسی معین، تهران، امیرکبیر.
32
نقیبزاده جلالی، میرعبدالحسین(1374). نگاهی به فلسفۀ آموزش و پرورش، تهران، کتابخانۀ طهوری.
33
هیل، استفن و دیگران، (1367). فرهنگ جامعهشناسی، ترجمۀ حسن پویایی، تهران، چاپ پخش.
34
ORIGINAL_ARTICLE
تمدن «عاد» از شکلگیری تا فروپاشی: نگاهی به نظریه تمدنی قرآن
قوم عاد در فاصلۀ پس از طوفان نوح بهعنوان بازماندگان این قوم، به بنیانگذاری تمدنی بزرگ در احقاف دست زدند. بر اساس مستندات قرآنی و متون تاریخی و ادبی، این تمدن چشم هر بینندهای را به خود خیره میکرد. پرسش فرارو این است که تمدن عاد چه روندی را در فرازوفرود تمدنی طی کرد؟ یافتهها بر آن است که قوم عاد با بهرهگیری از ابزارهای گوناگون و با شناخت جغرافیا و دانش مهار طبیعت و هنر معماری، گام در مسیر تمدنسازی نهاد. اما ترکیبی از باورها و رفتارهایی چون ماهپرستی، بتپرستی، افول اخلاقی، و دنیاگرایی، آنها را در مسیر نابودی بر اساس سنت عذاب اقوام گناهکار قرار داد و تندبادی سوزان تنها آثاری از بناهایشان بهماندگار نهاد. این پژوهش با تحلیل دادههای قرآنی-تاریخی، با پردازش «نظریه تمدنی قرآن» به مطالعه تمدن عاد میپردازد.
https://sjs.isri.ac.ir/article_140732_09e7bfe454c88bf78303c29d3df6fb9e.pdf
2022-02-20
113
132
قوم عاد
نظریه تمدن قرآنی
تمدن ایستا و پویا در قرآن
شهر ارم
مسعود
حکیمیان
hakim.h.m313@gmail.com
1
دانشجوی دکتری علوم و معارف نهجالبلاغه دانشگاه قرآن و حدیث، قم، ایران
AUTHOR
احمد
فلاح زاده
ahram12772@gmail.com
2
دانشآموخته حوزه علمیه قم و دکتری تاریخ اسلام، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1419ق). تفسیر قرآن العظیم، بیروت، دار الکتب العلمیه.
1
ابن عباس، عبدالله (1413ق). غریب القرآن فى شعر العرب، تحقیق احمد نصرالله و محمد عبدالرحیم، بیروت، مؤسسة الکتب الثقافیه.
2
اصفهانی، ابوالفرج (1415ق). الأغانی، دار احیاء التراث العربى، بیروت.
3
ابن سعد، محمد، الطبقات الکبرى، تحقیق محمد بن صامل سلمی، طائف،مکتبة الصدیق.
4
ابن سلیمان، مقاتل (1423ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان، تحقیق عبدالله محمود شحاته، بیروت، دار الاحیاء التراث العربی.
5
الزاوی، طاهر احمد (1379). ترتیب القاموس المحیط علی طریقة المصباح المنیر و اساس البلاغه، قاهره، مطبعة الاستقامه.
6
ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (1419ق). تفسیر قرآن العظیم، بیروت، دار الکتب العلمیه.
7
الشماع، عبدالکریم محمد باقر (2013م). «التنمیة المستدامة و ابداع تخطیط المعمار فی القرآن»، مجلة رکز داراست الکوفه، المجلد 1، العدد 31، ص 116-124.
8
الرکابی، فلیج کریم (2010م). «العمارة و البیئة فی القرآن الکریم»، مجلة الآداب، العدد 94، ص1-14.
9
الماجد، ماجد بن محمد (1425ق / 2004م)، «الفنون البلاغیة فی سورة هود»، المجلة العلمیة لجامعة الملک فیصل (العلوم الانسانیة و الاداریه)، المجلد الخامس، العدد الثانی، ص 41-111.
10
الویری، محسن (1394). «کارکرد تمدنی قرآن: یک بررسی مقدماتی در قلمرو تمدن پیشین اسلامی»، نقد و نظر، س 20، ش 4، ص 55-76.
11
بدوی، عمار توفیق احمد (2005م). مقومات الحضارة و عوامل افولها من منظور القرآن الکریم، پایاننامه ارشد، با راهنمایی محسن سمیح الخالدی، فلسطین، جامعة النجاح الوطنیه.
12
بلاذری، احمد بن یحیی (1417ق / 1996م). انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلى، بیروت، دار الفکر.
13
بیومی مهران، محمد (1383). بررسی تاریخی قصص قرآن، ترجمه محمد راستگو، علمی و فرهنگی.
14
ثعالبی، عبدالملک بن محمد (بیتا). یتیمة الدهر فی محاسن أهل العصر، تحقیق محمد مفید قمحیه، بیروت، دار الکتب العلمیه، منشورات محمد علی بیضو.
15
دولتی، کریم و همکاران (1393). «کشف سرزمین قوم عاد از منظر قرآن و باستانشناسی»، قرآن و علم، س 8، ش 14، ص137-159.
16
زیدان، جرجی (1922م). العرب قبل الاسلام، مطبعة الهلال.
17
سعیدی روشن، محمدباقر (1393). «شاخصهای تمدن اسلامی بر اساس آموزههای قرآن کریم»، آموزههای قرآنی، س 11، ش 19، بهار و تابستان، ص 61-82.
18
سقای بیریا، محمدناصر (1398). «مقایسه سنن اجتماعی تمدنساز انبیا و طاغوتیان از دیدگاه قرآن»، مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره دوم، ش 2، ص 223.
19
ساقل، دیزیره (1995م). العرب فی العصر الجاهلی، بیروت، المداقة العربیه.
20
سیوطى، جلالالدین (1404ق). الدر المنثور فى تفسیر المأثور، قم، کتابخانه آیتالله مرعشى نجفى.
21
سالم محمد، محمد (2018م). «لمحات تاریخیة من القصص الاخباری و القرآنی لعاد و ثمود»، مجلة کلیات التربیه، العدد 12، ص 48.
22
علی، جواد (بیتا). المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت، دارالعلم للملایین.
23
ــــــــــــــ (1422ق / 2001م). المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، دار الساقی.
24
طبرسی، فضل بن حسن (1372). تفسیر مجمع البیان، تهران، ناصرخسرو.
25
ـــــــــــــ (1360). تفسیر مجمع البیان (ترجمه مجمع البیان فى تفسیر القرآن)، تحقیق رضا ستوده، تهران، فراهانى.
26
طبار، عفیف عبدالفتاح (1385). همراه با پیامبران در قرآن، ترجمه عباس جلالی و حسین خاکساران، قم، بوستان کتاب قم.
27
طباطبایی، سیدمحمد حسین (1372). المیزان فی تفسیر القرآن (بیستجلدی)، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
28
طوسى، محمد بن حسن (بیتا). التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
29
طبری، محمد بن جریر (1387ق / 1967م). تاریخ الطبری، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث.
30
ــــــــــــــ (1412ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن (تفسیر الطبرى)، بیروت، دار المعرفه.
31
عابدینی، احمد (1378). «قوم عاد؛ سازندگان اهرام مصر»، نشریه بینات، س 6، ش 21، ص 120-131.
32
عبادی، منصور ابوشریعه (2019م). الأحقاف-مساکن-قوم-عاد/https://quran-m.com/.
33
عبدالهادی، جمال و وفاء محمد (بیتا). اخطاء یجب این تصحح فی التاریخ جزیرة العرب، الجزء الاول (سیرة هود و صالح و شعیب و سلیمان و اصحاب الاخدود و اصحاب فیل)، دار الوفاء.
34
عرفه، محمود (1995م). العرب قبل الاسلام، عین الدراسات والبحوث الانسانیة والاجتماعیه.
35
صحاری، عوتبی (1427ق). الأنساب، تصحیح محمد احسان نص، مسقط.
36
فامیل روحانی، سیدعلیاکبر (1393). «قرآن؛ زیرساخت تمدن اسلامی»، اندیشه تمدن اسلامی، س 1، ش 1، ص84-93.
37
فرجاللهی، فرجالله (1387). «استقامت از هود، لجاجت از قوم»، مکتب اسلام، ش567، ص21-26.
38
قمى، على بن ابراهیم (1404ق). تفسیر القمی، تحقیق طیب موسوى جزائرى، قم، دار الکتاب.
39
قانع، احمدعلی (1379). علل انحطاط تمدنها از دیدگاه قرآن کریم، تهران، شرکت چاپ و نشر بینالملل سازمان تبلیغات اسلامی.
40
راوندی، قطبالدین (1409ق). الخرائج و الجرائح، قم، مدرسة الامام المهدی.
41
مدرسی، محمدتقی (1377). تفسیر هدایت، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
42
موسوی همدانی، سیدمحمدباقر (1374). ترجمۀ المیزان، قم، دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزه علمیه قم.
43
مبلغی، احمد (1395). «دیدگاه کلام قرآن در خصوص اصل تمدن گام نخست تمدن سازی است»، خبرگزاری وصال، دسترسی در: http://vasael.ir/fa/news/4366.
44
مسعودی، علی (1409ق). مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دار الهجره.
45
مصطفوی، حسن (1380). تفسیر روشن، تهران، مرکز نشر کتاب.
46
مقریزى، احمد بن على (1427ق). المقفى الکبیر، تحقیق محمد یعلاوى، بیروت، دار الغرب الاسلامی.
47
مکارم شیرازی، ناصر (1375). تفسیر نمونه، تهران، انتشارات دار الکتب الاسلامیه.
48
همایون، محمدهادی (1394). «ملک عظیم: مهدویت و تمدن در قرآن کریم»، مشرق موعود، س 9، ش 44، ص 5-21.
49
یعقوبی، احمد (بیتا). تاریخ الیعقوبى، بیروت، دار صادر.
50
Elmaz, Orhan (2017). A Paradise in the Desert: Iram at the Intersection of One Thousand and One Nights, Quranic Exegesis, and Arabian History: https://brill.com/view/book/edcoll/ 9789004357617/B9789004357617_027.xml
51
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی «مُلک سلیمان» در قرآن کریم در قامت یک تمدن توحیدی (بررسی مؤلفههای تمدنی دولت سلیمان)
بر اساس دادههای نقلی و شواهد تاریخی، حکومت سلیمان نبی یکی از قدرتهای بزرگ، مهم و تأثیرگذار در طول حیات تاریخ بشر بوده و مورد توجه همیشگی ادیان مختلف بهویژه ادیان توحیدی است. در قرآن کریم اشاراتی به این حکومت وجود دارد. البته ماجرای ویژگیهای دولت حضرت سلیمان نسبت به داستانهای دیگر قرآن، به طور جزئیتری بحث شده و از آن تعبیر به «مُلک سلیمان» شده است. مسئله پژوهش پیش رو امکان اثبات دولت سلیمان بهعنوان یک تمدن توحیدی در معیارهای تمدنپژوهانه است. این مقاله با بررسی و واکاوی ملک سلیمان، با هدفِ کشف و اثبات آن در قامت یک تمدن، به شاخصها و قواعد تمدنی این ملک میپردازد، که در آن با روش تحلیلی، از آیات قرآن کریم و تطبیق ویژگیهای ملک سلیمان با مؤلفهها و شاخصهای لازم برای اثبات تمدنی بودن یک حکومت، از منظر تمدنشناسان پرداخته است. همچنین مؤلفههای مهمی چون ایدئولوژی و مکتب، رهبری و مدیریت، کلانمؤلفه اقتدار و قدرت در مؤلفههایی چون اقتدار نظامی و امنیت، اقتدار اقتصادی، سیاسی، علمی و فناوری و همچنین قدرتهای عجیب و شگفتانگیز، مؤلفه جغرافیایی و عرصه سرزمینی، عوامل اجتماعی و فرهنگی بهویژه در شاخصهای مهمی چون عدالتگستری و ظلمستیزی، رفاه و توسعهیافتگی، معماری و شهرسازی، قانون و نظم اجتماعی در نظر گرفته شده است. نتیجه آنکه ملک سلیمان در این مؤلفهها و شاخصهای تمدنی در عصر خود و حتی بسیاری از آن تاکنون، کمنظیر و در مواردی بینظیر بوده است. حقیقت برجسته در تمدن سلیمان، شکلگیری و تداوم حیات چنین ملکی بر اساس توحیدمحوری است، که زمینه ایجاد یک تمدن بزرگ و بینظیر را رقم زده است. بدیهی است تشکیل یک تمدن بزرگ و قویِ دینمحور و توحیدگرا، درواقع اثبات وجود سابقه پیشینی تمدن توحیدی است که در تصدیقِ امکان تشکیل پسینی و مجدد یک تمدن دینمدار و توحیدگرا در قالب تمدن نوین اسلامی یا تمدن مهدوی کارایی دارد.
https://sjs.isri.ac.ir/article_140731_ee8b09476c77333e53d713000fac517b.pdf
2022-02-20
133
158
قرآنکریم
تمدن توحیدی
ملک سلیمان نبی
مولفه ها و شاخص ها تمدنی
مهدی
خوشدونی
hajmahdi133@chmail.ir
1
استادیار علوم قرآن و حدیث پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق، قم، ایران
AUTHOR
قرآن کریم.
1
آلوسى، سیدمحمود (1415ق). روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دار الکتب العلمیه.
2
ابن بابویه قمی (شیخ صدوق)، محمد بن على (1362). الخصال، قم، جامعه مدرسین.
3
ــــــــــــ (1395ق). کمال الدین و تمام النعمه، تهران، اسلامیه.
4
البستوی، عبدالعظیم (1420ق). موسوعة فی أحادیث الإمام المهدی، بیروت، دار ابن حزم للطباعة والنشر والتوزیع.
5
بحرانى، سیدهاشم (1416ق). البرهان فى تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت.
6
تبیان (مؤسسه فرهنگی و اطلاعرسانی) (2020م). «ایدئولوژی چیست؟»، دسترسی در: 26 خرداد 2020، article.tebyan.net/103207/ایدئولوژی چیست
7
جهانبین، فرزاد و فرشته میرحسینی (۱۳۹۶). «بررسی و مقایسه مؤلفههای تمدنساز میان چهار کشور ج.ا.ایران، عربستان، ترکیه، مالزی»، مطالعات سیاسی جهان اسلام، س 6، ش22، تابستان، ص 61-92.
8
حقى بروسوى، اسماعیل (بیتا). تفسیر روح البیان، بیروت، دار الفکر.
9
خوشدونی، مهدی و محمد شبدینی پاشاکی (۱۳۹۶). «بررسی ویژگیها و شاخصهای تمدن آخرالزمان از منظر قرآن کریم با تحلیل همانندیهای آن با حکومتهای اولیای الهی»، مشرق موعود، س 11، ش 43، پاییز، ص 216-189.
10
روحانی مشهدی، فرزانه و دیگر نویسندگان (1392). « شباهت های امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف و پیامبران الهی در قرآن»، مشرق موعود، س 7، ش 25، بهار، ص 81-104.
11
بن طاووس، سیدعلی بن موسی بن جعفر (1370). الملاحم و الفتن فی ظهور الغائب المنتظر، قم، شریف رضى.
12
سعیدی روشن، محمدباقر (۱۳۹۳). «شاخصهای تمدن اسلامی بر اساس آموزههای قرآن کریم»، آموزههای قرآنی، س 11، ج 19، بهار و تابستان، ص 61-82.
13
سنچولی، دوستعلی و ملیحه ابویسانی (۱۳۹۷). «نقش قدرت و اقتدار سیاسی حکومتهای اسلامی در شکوفایی تمدن نوین اسلامی»، تحقیقات بنیادین علوم انسانی، س 4، ش 12، پاییز، ص 95-116.
14
شریف القرشی، باقر (1417ق). حیاة الإمام المهدی، قم، ابن المؤلف.
15
صافی گلپایگانی، لطفالله (1400ق). اصالت مهدویت، قم، مسجد جمکران.
16
طباطبائی، سیدمحمد حسین (1374). المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمۀ سیدمحمد موسوى همدانى، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزه علمیه قم.
17
طبرسی، فضل بن حسن (1360). مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ترجمه علیرضا کرمی، تهران، فراهانى.
18
ـــــــــــــــــ (1372). مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو.
19
طوسى، محمد بن حسن (بیتا). التبیان فى تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربى.
20
ـــــــــــــــــ (1411ق). الغیبه، قم، دار المعارف الإسلامیه.
21
عروسى حویزى، عبدعلى بن جمعه (1415ق). تفسیر نور الثقلین، قم، اسماعیلیان.
22
عیاشى، محمد بن مسعود (1380). تفسیر العیاشی، تهران، المطبعة العلمیه.
23
غلامی، رضا (۱۳۹۶). فلسفه تمدن نوین اسلامی، تهران، سوره مهر.
24
کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق (1407ق). الکافی، تحقیق علىاکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران، دار الکتب الإسلامیه.
25
مجلسى، محمد باقر (1403ق). بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
26
مکارم شیرازى، ناصر (1374). تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه.
27
منتظرالقائم، اصغر و زهرا سلیمانی (1388). «توسعه و تمدنسازی در حکومتهای دینی»، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، س 6، ش 4، زمستان، ص 65-84.
28
منتظرالقائم، اصغر و زهرا سلیمانی، نقش پیامبران ابراهیمی در تمدنسازی، ویراسته محمد رجبی، قم، دفتر نشر معارف (وابسته به نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها).
29
نعمانی، محمد بن ابراهیم (1397ق). الغیبه، تهران، نشر صدوق.
30
هاشمى رفسنجانى، اکبر و دیگران (1386). فرهنگ قرآن، قم، بوستان کتاب.
31
ORIGINAL_ARTICLE
ایدههدایتگر تمدن اسلامی از نگاه مکاتیب الرسول
هر تمدن و از جمله تمدن اسلامی ؤلفههایی دارد که یکی از این مؤلفهها را می میتوان رکن اصلی، روح، قلب، موتور محرک یا همان «ایدههدایتگر تمدن» نامید. اما کدام مؤلفه تمدن اسلامی چنین جایگاهی دارد؟ روش اغلب مقالات برای پاسخ به این پرسش رجوع به مکتوبات تمدنپژوهان مسلمان و غیر مسلمان است. چنین رویکردی این سؤال را در ذهن ایجاد میکند که چرا به مکتوبات خالق تمدن اسلامی مراجعه نکنیم؟! قطعا خالق یک تمدن آگاهتر از دیگران به آن تمدن است. با چنین پیشفرضی، با رجوع به کتاب مکاتیب الرسول نامههای پیامبر اسلام، به عنوان بنیانگذار تمدن اسلامی، مبنا قرار گرفت و مؤلفههای اصلی تمدن اسلامی با توجه به فراوانی در متن مکاتیب الرسول استخراج شد، سپس از نگاه متن، زیرمتن و فرامتن مکاتیب، این مؤلفهها اهمیتسنجی شدند که چهار مؤلفه حائز بیشترین اهمیت بودند: محمد رسول الله6، شعائر اسلامی، شریعت اسلامی، اقتصاد اسلامی. سپس این چهار مؤلفه را بر ویژگیهای ایدههدایتگر عرضه کردیم که در نهایت «محمد رسول الله6» واجد تمام ویژگیهای ایدههدایتگر تمدن اسلامی شد. با توجه به اینکه ایدههدایتگر عامل ایجاد، پویایی و انسجام تمدن اسلامی است میتوان در تمدنسازی نوین اسلامی بر این مؤلفه تمرکز کرد.
https://sjs.isri.ac.ir/article_159879_4b0876c8d265d4988214557d9f35d820.pdf
2022-02-20
159
189
تمدن
ایدههدایتگر
ارکان تمدن
تمدن اسلامی
مکاتیب الرسول
عبدالهادی
احمدی
abdolhadiahmadi24@gmail.com
1
پژوهشگر فلسفه و کلام اسلامی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق، قم، ایران
LEAD_AUTHOR
مهدی
عزیزان
azizan24@yahoo.com
2
استادیار فلسفه و کلام اسلامی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق، قم، ایران
AUTHOR
احمدی میانجی، علی (1419). مکاتیب الرسول، تهران: دارالحدیث الثقافیه.
1
بابائی، حبیب الله(زمستان 1394). «عیار و اساس در اسلامیبودن تمدن»، نقد و نظر، س 20، ش 4، صص31-54.
2
بابائی، حبیبالله(زمستان 1395). «چیستی تمدن در فلسفه»، نقد و نظر، س 21، ش4، صص82-105.
3
بننبی، مالک(1407). شروط النهضه، دمشق: دارالفکر.
4
بیرو، آلن(1375). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران: کیهان.
5
پهلوان، چنگیز(1388). فرهنگ و تمدن، تهران: نی.
6
توینبی، آرنولد(1373). جنگ و تمدن، ترجمه خسرو رضایی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
7
توینبی، آرنولد(1376). بررسی تاریخ تمدن، ترجمه: محمدحسین آریا، تهران: انتشارات امیر کبیر.
8
جمعی از نویسندگان(1386). جستاری نظری در باب تمدن، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
9
حسینی، سید حسین(تابستان 1393). «روش تحلیل مؤلفههای مفهومی تمدن»، حکمت معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س 5، ش 2، صص21-45.
10
حیدریپور، عباس(تابستان 1393). «همزادی دین و تمدن؛ بنمایه انگارههای تمدنی سیدحسین نصر»، نقد و نظر، س 19، ش 2، صص144-173.
11
خامنهای، سیدعلی(1365). بیانات در خطبه های نماز جمعه تهران، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری.www.leader.ir
12
خامنهای، سیدعلی(1375). بیانات در دیدار کارگزاران نظام، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری: leader.ir.www
13
خامنهای، سیدعلی(1388). بیانات در عید سعید مبعث، پایگاه اطلاعرسانی دفتر مقام معظم رهبری: .www.leader.i
14
خامنهای، سیدعلی(1390). بیانات در اجلاس بینالملی بیداری اسلامی، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری.www.leader.ir.
15
خامنهای، سیدعلی(الف)(1392). بیانات در دیدار اعضای همایش نکوداشت شیرعلیمردان خان بختیاری. .www.leader.ir
16
خامنهای، سیدعلی(ب)(1392). بیانات در جلسه تبیین سیاستهای اقتصاد مقاومتی، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری: .www.leader.ir.
17
دورانت، ویل(1391). تاریخ تمدن (مشرق زمین: گاهواره تمدن)، ترجمه: احمد آرام و ع. پاشایى و امیرحسین آریانپور، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامى.
18
دهخدا، علی اکبر(1346). لغتنامه دهخدا، تهران: چاپخانه دانشگاه تهران.
19
دیکسون، عبدالامیر(1980). دراسات فی تاریخ الحضارۀ العربیۀ، بغداد: جامعۀ بغداد.
20
رویس اسمیت، کریستین(1386). سازه انگاری، در نظریههای روابـط بین الملل، تهران: بنیاد حقوقى میزان.
21
شریعتی، علی(بیتا). اسلامشناسی، مجموعه آثار، تهران: چاپخش.
22
عمید، حسن (۱۳۸۹). فرهنگ عمید، تهران: اَشجَع.
23
فوزی، یحیی و محمدرضا صنم زاده(1393). «تمدن اسلامی از دیدگاه امام خمینی»، فصلنامه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی، س 3، ش 9، صص7-40.
24
گولد، جولیوس و ویلیام ال. کولب(1376). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه و دیگـران، تهـران: انتشارات مازیار.
25
لینتون، رالف(1357). سیر تمدن، ترجمه: پرویز مرزبان، تهران: دانش.
26
محمد تقی جعفری(تیر 1373). «عدالت و کرامت انسانی نیروهای اصلی نگاهدارنده تمدنها هستند»، جام، ش 27، صص49-50.
27
مردن، سیمون(1383). فرهنگ در امور جهانى، ترجمه گروهى از مترجمین، تهران: ابرار معاصر.
28
میکـل، آندره(1381). اسلام و تمدن اسلامی، ترجمـه دکتر حسن فروغى، تهران: انتشارات سمت.
29
نجفی، موسی(1391). تفکر و تمدن، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
30
نصر، سید حسین(1383). اسلام و تنگناهای انسان متجدد، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران: دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
31
نصر، سید حسین(1384). جوان مسلمان و دنیای متجدد، ترجمه مرتضی اسعدی، تهران: طرح نو.
32
نصر، سید حسین(1385). قلب اسلام،ترجمه سید محمد صادق خرازی، تهران: نشرنی.
33
نصر، سید حسین(1386). معرفت جاودان، بـه اهتمام حسـن حسینى، جلد 2، تهران: مهر نیوشا.
34
وایت، لسلی(1379). تکامـل فرهنـگ، پیشـرفت تمـدن تـا سـقوط روم، ترجمـه: فریبـرز مجیدی، تهران: نشر دشتستان.
35
هانتینگتون، ساموئل(1382). سامان سیاسی در جوامع دستخوش توسعه، ترجمه محسن ثلاثى، تهران، نشر علم.
36
یوکیچى، فوکوتساوا(1379). نظریه تمـدن، ترجمه چنگیز پهلوان، تهران: نشـر گیـو.
37
Arpad Szakolczai (2001). “Civilization and its Sources,” International Sociology 16, p 381.
38
Edmund Burke, (1999). Rethinking world history: Studies in comparative world history; Articles on Europe Islam and world history, Edmund Burke(ed.), UK: Cambridge University Press, p322-325.
39
Hodgson, Marshall G. S. (1974). The Venture of Islam, Conscience and History in a World Civilization, The Classical Age of Islam, Chicago and London: The University of Chicago Press.
40
Joseph Arthur de Gobineau(2000). Essai sur l'inegalite des races humaines, Paris.
41
Koneczny, Feliks (1962). On the Plurality of the Civilizations, Polonica Series, No2., London: Polonica Publications.
42
Mozaffari, Mehdi (Ed.) (2002). Globalization and Civilizations, Routledge.
43
P. Jacobson (1952). “The Problem of Civilization,” Ethics.
44
Nasr, Seyyed Hossein (2009). “Civilizational Dialogue and the Islamic World,” In: Al-Idrus Mohamed Ajmal Bin Abdul Razak (Ed.), Islam Hadhari: Bridging Tradition and Modernity, Kuala Lumpur: International Institute Of Islamic Thought And Civilization (ISTAC).
45
Ratzel, Friedrich (1923). PolitischeGeographie. Berlin: Druck und Verlag Von R. Oldenbourg.
46
ORIGINAL_ARTICLE
در آمدی بر رویکردهای غربشناسی در ایران
غربشناسی از آغاز حیات فرهنگی سیاسی غرب تاکنون در ارتباط با مجموعههای متشکلی از انسان ها، مواضع ویژه جغرافیایی، مقاطع برجسته تاریخی و با دورههای خاصی از سیاست و حاکمیت، همواره در تحول و دگرگونی بوده است. هدف از این نوشتار بازشناسی نحوه گرایش غرب شناسان معاصر در ایران میباشد. در باره شناخت غرب الگوهای مختلفی از غرب شناسی وجود دارد؛ یکی از این الگوها تبیین و تحلیل مفهومی و محتوایی نظامها و ایسمهای فکری، فرهنگی و سیاسی حاکم بر جهان غرب است. الگوی دیگر این است که با حفظ یک جهت گیری تاریخی، به تألیف تاریخی از تحولات غرب دست یابیم. در الگوی سوم تحولات جاری مغرب زمین با توجه به موضوعات، مسائل و معیارهای ویژه ای در بخشهای گوناگونی رده بندی میشود و هر بخش ساحت خاصی از میان ساحتهای اخلاقی، مذهبی، سیاسی، اقتصادی و نظایر آن را مورد نقد و بررسی قرار میدهد. اهمیت این پژوهش در این است که با بررسی دقیق و همه جانبه رویکردها و الگوهای غرب شناسی آن هم در چارچوب گفتمانی، زوایای آشکار و پنهان غرب در اندیشه و مدرنیته مشخص میشود. روش تحقیق در این مقاله توصیفی و ابزار گردآوری اطلاعات دادههای کتابخانه ای است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که غربشناسان معاصر با سه رویکرد نسبت به این موضوع تحقیق نموده اند: رویکرد تقلیدی؛ رویکرد تعاملی و رویکرد تقابلی.
https://sjs.isri.ac.ir/article_143583_c91272f39c2a26c4e5abb54222ce6ec8.pdf
2022-02-20
190
216
غرب شناسی
غرب گرایی
غرب ستیزی
التقاطی
سنت
دین
هادی
طاهری
hadi3425@gmail.com
1
دانشجوی دکتری مدیریت راهبردی فرهنگی دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران
LEAD_AUTHOR
همایون
همتی
drhemati@yahoo.com
2
دانشیار دانشگاه روابط بینالملل وزارت امور خارجه، تهران، ایران
AUTHOR
آل احمد، جلال، (۱۳۷۶)، در خدمت و خیانت روشنفکران، زیر نظر شمس آل احمد، تهران، فردوسی
1
آل احمد، جلال، (۱۳۸۲)، غرب زدگی، تهران، فردوسی.
2
بازرگان، مهدی، (۱۳۶۲)، انقلاب ایران در دو حرکت، تهران، نراقی.
3
بهرامی کمیل، نظام، (۱۳۹۳)، گونه شناسی روشنفکران ایران، تهران، انتشارات کویر.
4
پدرام، مسعود (1383)، روشنفکران دینی و مدرنیته در ایران پس از انقلاب، تهران، گام نو
5
خسروپنا، محمد حسین، (۱۳۷۷)، سازمان افسران حزب توده، تهران، شیرازه.
6
رهدار، احمد، (1391) غرب شناسی علمای شیعه در تجربه ایران معاصر، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
7
زورق، محمد حسن، ( 1387) اسلام وسکولاریسم از آغاز تا کنون، تهران، نشر فرهنگ اسلامی.
8
شایگان، داریوش، (۱۳۸۴)، آسیا در برابر غرب، تهران، امیر کبیر.
9
شایگان، داریوش، (۱۳۸۴)، دین و فلسفه علم در شرق و غرب، تهران، الفبا.
10
شریعتی، علی، (۱۳۶۰)، روشنفکر و مسئولیت او در جامعه، تهران، دفتر تدوین و تنظیم آثار دکتر علی شریعتی.
11
فردید، احمد، (۱۳۷۰)، چند پرسش در مورد فرهنگ شرق، تهران، فرهنگ و زندگی.
12
فردید، احمد، (۱۳۵۲)، سقوط هدایت در چاله ادبیات هرز فرانسه، تهران، مشرق.
13
فوکو، میشل، ۱۳۷۷)، ایرانیان چه رویایی در سر دارند، ترجمه معصومه همدانی، تهران، هرمس.
14
محمدی، عبدالله، (۱۳۹۰) نصر، سنت، تجدد (بررسی زندگی و افکار سید حسین نصر)، تهران، کانون اندیشه جوان.
15
مطهری، مرتضی، (۱۳۹۰)، پیرامون انقلاب اسلامی، تهران، صدرا.
16
ـــــــــــــــــــــــ ، (۱۳۹۰)، نقدی بر مارکسیسم، تهران، صدرا.
17
میرسپاسی، علی، (۱۳۸۹)، تأملی در مدرنیته ایرانی، تهران، طرح نو.
18
نصر، سید حسین، (۱۳۸۴)، جوان مسلمان و دنیای متجدد، ترجمه مرتضی اسعدی، تهران، طرح نو.
19
ـــــــــــــــــــــــ ، (۱۳۷۹)، معرفت و معنویت، ترجمه انشالله رحمتی، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهروردی.
20
وحدت، فرزین، (۱۳۸۳)، رویارویی فکری ایران با مدرنیت، تهران، ققنوس.
21
ORIGINAL_ARTICLE
شاخص های تمدن (در دو رویکرد عرفی و قدسی)
شاخص های تمدن را از دو منظر میتوان فهرست کرد و در سنجش تمدن ها به کار بست: منظر مدرن غربی که بیشتر معطوف به تمدنِ سکولارِ شکل گرفته در مغرب زمین است؛ منظر قدسی که معطوف به تمدن اسلامی و منابع و مصادر مربوط به آن (به ویژه قرآن) در مشرقزمین است. آنچه در این نوشته به روش استقرایی بیان خواهد شد، ارائۀ نمونه ای از شاخصهای جدید دربارۀ تمدن در گفتمان سکولار امروز غرب است. پس از مرور شاخص های عرفی و دنیوی تمدن غرب، به برخی شاخص های تمدنیِ برآمده از قرآن (همچون شاخص های اخلاقی تمدن، شاخص های عقیدتی تمدن و شاخص های اجتماعی تمدن) نیز توجه خواهد شد تا روشن شود افزون بر شاخص های مدرن که هریک در تجربۀ انسانی درخور اعتنا و البته نقدشدنی است، می توان به شاخص های متفاوت تمدنی نیز اندیشید و با رویکردی متفاوت به تحلیل و ارزیابی تمدن های بشری پرداخت. تأکید بر چنین شاخص های دینی و قرآنی در ترسیم فرایند متفاوت از تمدن اسلامی و تعیین حدود و ماهیت متمایز آن از تمدن غربی بسیار حیاتی و مهم خواهد بود.
https://sjs.isri.ac.ir/article_87971_f112f62a4a844fe4001ba70fe3f3e409.pdf
2022-02-20
217
252
تمدن
گستردگی
آسایش
کنترل خشونت
نظم و انضباط
توحید
نیکی و اصلاح
حبیب اله
بابایی
habz109@gmail.com
1
دانشیار تاریخ وتمدن اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران
AUTHOR
کتابنامه
1
قرآنکریم.
2
هومر (1378). اودیسه(سرود چهاردهم)، ترجمۀ سعید نفیسی، تهران، علمی فرهنگی.
3
Bierstedt, Robert (1966). “Indices of Civilization”, the American Journal of Sociology, Vol. 71, No. 5 (Mar., 1966).
4
Boris, Kapustin (2009). “Some Political Meanings of ‘Civilization’”, Diogenes, Paris, France, No. 56.
5
Callingwood, R. G. (1947). The New Leviathan, or Man, Society, Civilization,
6
And Barbarism, Oxford, Clarendon Press.
7
Gong, Gerrit W(2002). “Standards of civilization today”, in Mehdi Mozaffari,
8
Globalization and Civilizations, Routledge.
9
Jacobson, N. P (1952). “The problem of Civilization”, Ethics, Vol. 63, No. 1 (Oct., 1952).
10
Kumar, Ravindra, The Fundamentals of Civilization (www.Fredsakademiet.dk/library/kumar/kumar3.htm).
11
Mazlish, Bruce (2001). “Civilization in a Historical and Global Perspective”, International Sociology Vol, 16, No 3.
12
McKeon, Richard (1981). “Philosophy as an Agent of Civilization”, Philosophy and Phenomenological Research, Vol. 41, No. 4.
13
Newman, Jay (1979). “Two Theories of Civilization”, Philosophy, Vol. 54, No. 210. (Oct., 1979).
14
Robert A, Paul (1998). “The Genealogy of Civilization”, American Anthropologist, New Series, Vol. 100, No. 2.
15
Szakolczai, Arpad (2001). “Civilization and its Sources”, International Sociology, 16: 369.
16
Tiryakian, Edward A (2001). “Introduction: The Civilization of Modernity and the Modernity of Civilizations”, International Sociology, 16: 277.
17
ORIGINAL_ARTICLE
تمدن نوین اسلامی در بستر اصلاح فرهنگی (تبیین اندیشه های تمدنی مالک بِن نبی)
مالک بن نبی اندیشمند مسلمان و معاصر الجزایری است که در پی تأملات ژرف پیرامون وضعیت کنونی جامعه مسلمان، مهمترین چالشهای فرهنگی آن شامل شکاف عمیق در شبکه روابط اجتماعی، فراگیری روحیۀ استعمارپذیری و رنگباختن هویت دینی را ذیل مقولۀ کلان تمدن، شناسایی و تحلیل کرده است؛ وی سهگانه یادشده را علل عقبماندگی جوامع مسلمان از کاروان تمدن و پیشرفت دانسته و رهیافت اصلاحی خود را نیز برای اعتلای تمدنیِ جامعۀ مسلمان در چهارچوب آموزههای دینی و با رویکردی فرهنگی ارائه کرده است؛ او با تبیین وضع موجود میکوشد تا توجه جوامع مسلمان را به راههای برونرفت از این نابسامانی جلب نماید. نوشتار پیشرو در تلاش است تا با توصیف و تحلیل نوشتههای مالکبننبی، فرایند و چگونگی راهکار پیشنهادی او در قالب یک دگرگونی فراگیر و بنیادین اجتماعی را، که اصلاحی حقیقی بهشمار میرود، بررسی و تبیین نماید.توصیه مالک بننبی جهتدهی تمام اقدامات به سوی تجدید ساختار حیات فکری و اخلاقی افراد جامعه است؛ چراکه این نوزایی فرهنگی میتواند نقش یک شتابدهنده در تعامل سه نظام فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را ایفا نموده و شبکهای مناسب از روابط درهمتنیده اجتماعی را برای برپایی تمدنی پویا و بالنده پدید آورد.
https://sjs.isri.ac.ir/article_87969_a64ce664f71750ab21c29d01b32509d6.pdf
2022-02-20
253
278
مالک بننبی
تمدن
اصلاح فرهنگی
دین
استعمارپذیری
حمید
فاضل قانع
hamidfazel@gmail.com
1
دانش آموخته دکتری دانش اجتماعی مسلمین دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران
AUTHOR
قرآنکریم.
1
آشوری، داریوش (1381). تعریفها و مفهوم فرهنگ، تهران، آگه.
2
بننبی، مالک (1960م). فکرة کمنویلث اسلامی، دمشق، دار الفکر.
3
ــــــــــــ (1978م). بین الرشاد و التیه، دمشق، دار الفکر.
4
ــــــــــــ (1981م). فکرة الإفریقیة الآسیویة فی ضوء مؤتمر باندونک، دمشق، دارلفکر.
5
ــــــــــــ (1991م). القضایا الکبری، دمشق، دارالفکر.
6
ــــــــــــ (1993م). مذکرات شاهد للقرن، دمشق، دار الفکر.
7
ــــــــــــ (1999م). مشکلة الافکار فی العالم الاسلامی، دمشق، دار الفکر.
8
ــــــــــــ (2000م). شروط النهضة، دمشق، دار الفکر.
9
ــــــــــــ (2001م). المسلم فی عالم الاقتصاد، دمشق، دار الفکر.
10
ــــــــــــ (2002م). میلاد مجتمع، دمشق، دار الفکر.
11
ــــــــــــ (2003م). مشکلة الثقافة، دمشق، دار الفکر.
12
ــــــــــــ (2004م). وجهة العالم الاسلامی، دمشق، دار الفکر.
13
پارسانیا، حمید (1391). انواع و ادوار روشنفکری، قم، کتاب فردا.
14
پهلوان، چنگیز (1382). فرهنگ شناسی، گفتارهایی درزمینۀ فرهنگ و تمدن، تهران، قطره.
15
جدعان، فهمی (1988م). أسس التقدم عند مفکری الإسلام فی العالم العربی الحدیث، عمان، دار الشروق.
16
حلبی، علیاصغر (1382). تاریخ تمدن در اسلام، تهران، اساطیر.
17
حنفی، حسن (1998م). هموم الفکر و الوطن: التراث و العصر و الحداثة، قاهره، دار قباء للطباعة و النشر.
18
ساروخانی، باقر (1380). درآمدی بر دائرةالمعارف علوم اجتماعی، تهران، کیهان.
19
سحمرانی، اسعد (1369). مالک بننبی اندیشمند مصلح، ترجمۀ صادق آئینهوند، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
20
سیدقطب (1979م). معالم فی الطریق، بیروت، دارالشروق.
21
شایانمهر، علیرضا (1377). دائرةالمعارف تطبیقی علوم اجتماعی، تهران، کیهان.
22
عمرموسی، عزالدین (1381). دولت موحدون در غرب جهان اسلام، ترجمۀ صادق خورشا، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
23
فاضل قانع، حمید (1394). ظرفیتهای تمدنی اسلام، قم، مرکز بینالمللی ترجمه و نشر المصطفی$.
24
گولد، جولیوس؛ کولب، ویلیام (1384). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمۀ م.جواد زاهدی، تهران، مازیار.
25
گیدنز، آنتونی (1381). جامعهشناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران، نی.
26
مودودی، ابوالأعلی (1971م). المصطلحات الأربعة فی القرآن، ترجمۀ عربی: محمد کاظم سباق، کویت، دارالقلم.
27
میلاد، زکی (2007م). الإسلام و الإصلاح الثقافی، قطیف، دار أطیاف.
28
ORIGINAL_ARTICLE
بازشناسی انسان و کاربست تمدنی آن با تأکید بر روایات اصول کافی
جایگاه انسان در نظام فکری هر مکتبی مسئله ای است که معیار و میزان در تعیین سمت وسوی تمدن و نیز تولید فراورده های تمدنی در آن مکتب قرار می گیرد. در جهت مقابل، عدم تبیین صحیح حقیقت انسان به عنوان مبانی انسان شناختی یا کم توجهی به چنین تبیینی، موجب تسلط فکری دیگران و عدم استقلال و تبدیل آن مکتب به پیرو مکاتبی خواهد بود که تعریف از ماهیت انسانرا عهده دار باشند.در پژوهش حاضر، با بررسی روایات اصول کافی، با روش تحلیلی تبیینی و ،«؟ حقیقت انسان در افق تمدنی اسلام چیست » با اصل قرار دادن این مسئله که برخی امور که می تواند به عنوان حقیقت انسان مبنای انسان شناختی اسلام باشد مملوک و مخلوق الهی » بررسی شد. یافته ها نشانگر آن است که چهار حقیقت از متغیرهای اصلی « اصالت روح » و « فطرت الهی » ،« فقر ذاتی » ،« بودن انسان در تعریف انسان و ماهیت حقیقی اوست که بدون توجه به این حقایق، تمدن پیشِ رو تمدن اسلامی نخواهد بود.
https://sjs.isri.ac.ir/article_140621_ce437b635f387c14ea15a537d6a5dbc3.pdf
2022-02-20
279
299
انسان
انسان شناسی
حقیقت انسان
تمدن سازی
مبانی تمدن ساز
اصول کافی
هادی
کاظم زاده مزرعه
hadi.kazemzadeh@chmail.ir
1
دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، گرایش تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
علی
قاسمی
ali.qasemi@yahoo.com
2
استادیار دانشکده الهیات و ادیان دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
اسماعیل
دارابکلایی
e_darabkolai@sbu.ac.ir
3
دانشیار دانشکده الهیات و ادیان دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
عباس
احمدوند
a_ahmadvand@sbu.ac.ir
4
دانشیار دانشکده الهیات و ادیان دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
قرآن کریم
1
نهج البلاغه
2
ابن بابویه، محمد بن على، کمال الدین و تمام النعمه، مصحح: علی اکبر غفارى، تهران، اسلامیه، 1395ق، چاپ دوم
3
ابن شعبه حرانى، حسن بن على، تحف العقول، مصحح: علی اکبر غفارى، قم، جامعه مدرسین، 1404ق، چاپ دوم
4
اسکندری، محمد حسین، مبانی اندیشه سیاسی در اسلام(ج1)، مبانی هستی شناختی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه 1393
5
ایزوتسو، توشیهیکو، خدا وانسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، تهران، سهامی انتشار، 1381
6
جوادیآملی، عبدالله، تفسیر موضوعی قرآنکریم، قم: مرکز نشر اسراء، 1388
7
جوادیآملی، عبدالله، حق و تکلیف در اسلام، قم: نشر اسراء، 1385
8
حلاج، حسین بن منصور، دیوان الحلاج (کتاب الطواسین)، مصحح: عیون السود، محمد باسل، بیروت، دار الکتب العلمیة، 2002م، چاپ دوم.
9
ساداتی نژاد، سید مهدی، «بررسی مقایسه ای مبانی معرفت شناختی در نظریه مردم سالاری دینی و نظریه دمکراسی مشورتی با تاکید بر دیدگاه امام خمینی (ره) و یورگن هابرماس»، جستارهای سیاسی معاصر، سال هفتم، شماره سوم، پاییز 95
10
سایت دفتر مقام معظم رهبری، بیانات
11
شاکرین، حمیدرضا، «مبانی خداشناختی و فهم و معرفت دینی »، قبسات، سال سیزدهم، پاییز 1387
12
صافی گلپایگانی، لطف الله، پیامهای مهدوی، بارگذاری شده در سایت معظم له.
13
صدر الدین شیرازى، محمد بن ابراهیم، شرح أصول الکافی، مصحح: محمد خواجوى، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى ، 1383 ش.
14
طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه الاعلمى للمطبوعات، 1403 ق، چاپ پنجم
15
فیض کاشانى، محمد محسن بن شاه مرتضى، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام أمیرالمؤمنین على علیهالسلام، 1406ق.
16
قزوینى، ملا خلیل بن غازى، صافى در شرح کافى، مصحح: محمد حسین درایتی و حمید احمدى جلفایى، قم، دارالحدیث، 1387
17
کلینى، محمد بن یعقوب، أصول الکافی، مصطفوى، سید جواد، تهران، کتاب فروشى علمیه اسلامیه، 1369 ش.
18
مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الکافی-الأصول و الروضة، مصحح: ابوالحسن شعرانى، تهران، المکتبه الاسلامیه، 1382 ق.
19
مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، بی تا
20
ORIGINAL_ARTICLE
ایدئولوژی و تمدن سازی: تأملی در نقش و کارکردهای ایدئولوژی اسلامی در تمدن سازی نوین اسلامی
این پژوهش به دنبال اثبات رابطه میان ایدئولوژی و تمدنسازی و نیز بیان کارکردهای آن درباره تمدن نوین اسلامی است. برخی نظریهپردازان غربی و شخصیتهای بهظاهر روشنفکر مسلمان با طرح نظریه پایان ایدئولوژی و گفتمان ایدئولوژیزدایی از ساحت اجتماع، تدبیر امور معاش و زندگی اینجهانی و بهتبع مسائل مرتبط با تمدن و تمدن نوین اسلامی را فارغ از ایدئولوژیهای مختلف دنبال کردهاند. بنابراین در این پژوهش تلاش شده با نگاهی توصیفی و رویکردی تحلیلی-انتقادی، ضمن تبیین ارتباط میان ایدئولوژی و تمدنسازی در پرتو گفتمان علمی نظریهپردازان تمدنی، با تأمل در این مسئله، کارکردهای هشتگانهای چون (1) تمایزبخشی و تشخص میان تمدن نوین اسلامی و دیگر تمدنها، (2) معنابخشی و جهتدهی به عناصر سازنده تمدن نوین اسلامی، (3) ایجاد هماهنگی و همسویی میان عناصر سازنده تمدن نوین اسلامی، (4) ایجاد وحدت و همبستگی میان افراد انسانی تمدن نوین اسلامی، (5) بهرهمندی معرفتی و عملی از سنتهای معنوی خداوند در مسیر تمدنسازی نوین اسلامی، (6) فرهنگسازی در مسیر تمدنسازی نوین اسلامی، (7) فهم انسان از تمدن نوین اسلامی و (8) ایجاد نهادها و سازمانهای تمدن نوین اسلامی را برای ایدئولوژی درباره تمدنسازی نوین اسلامی شمارش کنیم.
https://sjs.isri.ac.ir/article_140730_08999e43a49c36ed26e3c259b780242f.pdf
2022-02-20
300
322
ایدئولوژی
تمدنسازی
تمدن نوین اسلامی
محمد
پورعباس
mpoor30@yahoo.com
1
دانش آموخته دکتری مدرسی معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی
AUTHOR
قرآن کریم.
1
آذرنگ، عبدالحسین (1390). تاریخ تمدن، تهران، کتابدار.
2
آرون، ریمون (1390). مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعهشناسی (متن بازبینیشده)، ترجمه باقر پرهام، تهران، علمی و فرهنگی.
3
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب، بیروت، دار صادر.
4
افروغ، عماد (1379). فرهنگشناسی و حقوق فرهنگی، تهران، فرهنگ دانش.
5
انوری، حسن (1387). فرهنگ بزرگ سخن، تهران، انتشارات سخن.
6
ایزوتسو، توشیهیکو (1381). خدا و انسان در قرآن: معنیشناسی جهانبینی قرآن، ترجمه احمد آرام، تهران، شرکت سهامی انتشار.
7
بابایی، حبیبالله (1393). کاوشهای نظری در الهیات و تمدن، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
8
بشلر، ژان (1370). ایدئولوژی چیست؟ نقدی بر ایدئولوژیهای غربی، ترجمه علی اسدی، تهران، شرکت سهامی انتشار.
9
بن نبی، مالک (1407ق). شروط النهضه، دمشق، دار الفکر.
10
ـــــــــــــــــ (1420ق). مشکلة الثقافه، دمشق، دار الفکر.
11
تیلیش، پاول (1376). الهیات فرهنگ، ترجمه مراد فرهادپور و فضلالله پاکزاد، تهران، طرح نو.
12
توینبی، آرنولد (1353). تمدن در بوته آزمایش، ترجمه ابوطالب صارمی، تهران، امیرکبیر.
13
دانیل، گلین (1363). تمدنهای اولیه و باستانشناسی خاستگاه آنها، ترجمه هایده معیری، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
14
دورانت، ویلیام جیمز (1390). تاریخ تمدن (عصر ایمان بخش اول)، ترجمه ابوطالب صارمی، ابوالقاسم پاینده و ابوالقاسم طاهری، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
15
ـــــــــــــــ (1391). لذات فلسفه، ترجمه عباس زریاب خویی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
16
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق). مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دار العلم.
17
روحالامینی، محمود (1365). زمینه فرهنگشناسی، تهران، عطار.
18
زرشناس، شهریار (1396). شناخت و سنجش ایدئولوژیهای مدرن، تهران، شرکت انتشارات کیهان.
19
جعفری، محمدتقی (1385). ترجمه و تفسیر نهجالبلاغه، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
20
جوهری، اسماعیل بن محمد (1376ق). الصحاح: تاج اللغة و صحاح اللغه، بیروت، دار العلم للملایین.
21
حجازی، فخرالدین (1350). نقش پیامبران در تمدن انسان، تهران، مؤسسه انتشارات بعثت.
22
بیانات امام خامنهای در جمع دانشجویان، دانشآموزان و سایر جوانان خراسان شمالی در تاریخ 23/7/1391، پایگاه اطلاعرسانی مقام معظم رهبری: .www.Liader.ir
23
بیانات امام خامنهای در دیدار رئیسجمهور و اعضای هیئتدولت در تاریخ 6/6/1390، پایگاه اطلاعرسانی مقام معظم رهبری: .www.Liader.ir
24
سروش، عبدالکریم (1378). فربهتر از ایدئولوژی، تهران، مؤسسه فرهنگی صراط.
25
ـــــــــــــــــ (1385). مدارا و مدیریت، تهران، مؤسسه فرهنگی صراط.
26
سوروکین، الکساندر پیتریم (1377). نظریههای جامعهشناسی و فلسفههای نوین تاریخ، ترجمه اسدالله (امیر) نوروزی، تهران، انتشارات حقشناس.
27
شریعتی، علی (1370). اسلامشناسی 1، تهران، انتشارات قلم.
28
ـــــــــــــــــ (بیتا). اسلامشناسی، تهران، چاپخش.
29
ـــــــــــــــــ (1370). تاریخ تمدن، تهران، انتشارات قلم.
30
ـــــــــــــــــ (1372). جهانبینی و ایدئولوژی، تهران، شرکت سهامی انتشار.
31
صدر، سیدمحمدباقر (1421ق). رسالتنا (موسوعة الشهید الصدر)، قم، مرکز الأبحاث والدراسات التخصصیه للشهید الصدر، ج 5.
32
طباطبائی، سیدمحمد حسین (1387). روابط اجتماعى در اسلام، قم، مؤسسه بوستان کتاب.
33
ـــــــــــــــــ (1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
34
علیبابایی، غلامرضا و بهمن آقایی (1365). فرهنگ علوم سیاسی، تهران، نشر ویس.
35
عمید، حسن (1363). فرهنگ فارسی عمید، تهران، امیرکبیر.
36
کرمی قهی، محمدتقی و همکاران (1386). جستاری نظری در باب تمدن، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
37
گرب، ادوارد (1372). نابرابری اجتماعی: دیدگاههای نظریهپردازان کلاسیک و معاصر، ترجمه محمد سیاهپوش و احمدرضا غروینژاد، تهران، نشر معاصر.
38
لوکاس، هنری (1366). تاریخ تمدن، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، تهران، مؤسسه کیهان.
39
مصباح یزدی، محمدتقی (1361). ایدئولوژی تطبیقی، تهران، در راه حق.
40
معین، محمد (1360). فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر.
41
ملاصالحی، حکمتالله (1378). زیبایی و هنر از منظر وحیانی اسلام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
42
نولان، پاتریک و گرهارد لنسکی (1380). جامعههای انسانی، ترجمه ناصر موفقیان، تهران، نی.
43
ولایتی، علیاکبر (1384). فرهنگ و تمدن اسلامی، قم، دفتر نشر معارف.
44
هانتینگتون، ساموئل (1374). نظریه برخورد تمدنها: هانتینگتون و منتقدانش، ترجمه مجتبی امیری، تهران، مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
45
ــــــــــــــــــــ (1384). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، نشر علم.
46
یوکیچی، فوکوتساوا (1379). نظریه تمدن، ترجمه چنگیز پهلوان، تهران، گیو.
47